Systemy operacyjne z rodziny Windows

Systemy operacyjne z rodziny Windows - opis

Podstawowe informacje dotyczące systemów operacyjnych

Zanim tak naprawdę dowiemy się jak działają poszczególne systemy operacyjne, musimy zdawać sobie sprawę z tego, czym tak naprawdę SĄ systemy operacyjne. Pozwolę sobie przytoczyć jedną z wielu definicji systemu operacyjnego. Systemem operacyjnym nazywamy specjalistyczny program (właściwie zbiór wielu zależnych od siebie programów), dzięki któremu użytkownik może porozumiewać się ze sprzętem komputerowym. System operacyjny tworzy podkład, środowisko do uruchamiania innych programów zwanych programami użytkownika. System operacyjny powinien wspomagać pracę tych programów tak, by mogły one wykonywać swoje funkcje w sposób jak najbardziej wydajny. Rzadko można ujrzeć w literaturze ogólną definicję systemu operacyjnego. Często podaje się stwierdzenie, że jest to program komputerowy o konkretnych właściwościach. Przede wszystkim jest to program dość rozległy i mocno złożony, ponieważ musi działać pomiędzy użytkownikiem i programami wysokiego poziomu a sprzętem komputerowym. Oprócz tego, najczęściej sterowanie w systemie operacyjnym działa na zasadzie tak zwanych przerwań systemowych. Przerwanie jest impulsem elektrycznym, który mówi, że w systemie zaszło jakieś zdarzenie. Może to być na przykład ruszenie myszką czy wciśnięcie klawisza klawiatury, jednak większość przerwań ma charakter bardziej złożony. Charakterystyczną cechą systemu operacyjnego jest fakt, ze jest to program, który zostaje uruchomiony jako pierwsza aplikacja po włączeniu komputera (jest to sterowane także przerwaniem systemowym mówiącym o włączeniu zasilania) i najczęściej działa do końca pracy komputera, zamyka wszystkie programy i dopiero sama się wyłącza jako ostatnia.

Często mówi się, że systemy operacyjne napisane przez jedno pokolenie służą następnemu. Rzeczywiście, jest w tym trochę prawdy, chociaż obecnie rozwój systemów operacyjnych jest zdecydowanie szybszy niż dawniej, kiedy jedyną możliwością wyboru był UNIX lub DOS.

Okazuje się, że system operacyjny jest jednym z najważniejszych parametrów komputera, wraz z wydajnością procesora czy rozmiarem i szybkością pamięci operacyjnej. Dobry komputer bez równie dobrego systemu operacyjnego nie jest w stanie pokazać wszystkich swoich możliwości. Dlatego decyzję o tym, jaki system operacyjny będzie najlepszy dla naszego komputera, dla sprzętu i zastosowań należy podjąć świadomie.

Rodzaje systemów operacyjnych

Istnieje wiele różnych rodzajów systemów operacyjnych. Pierwszy podziała stosuje się ze względu na to, jak system komunikuje się z użytkownikiem. Są zatem systemy tekstowe, takie jak DOS, gdzie wydaje się polecenia poprzez pisanie rozkazów z klawiatury. Drugim rodzajem systemów są systemy graficzne, najczęściej oparte o system ikon i okienek, sterowane głównie za pomocą myszki. Tego typu rozwiązanie jest oczywiście stosowane w Windows, ale także w graficznych wersjach Linuxa oraz w wielu systemach operacyjnych dla komputerów Macintosh.

Drugim podziałem systemów operacyjnych na pewne klasy jest podział ze względu na architekturę systemu.

I tak, mamy systemy operacyjne monolityczne, takie jak DOS, gdzie system jest jednowątkowy i w jednym czasie może być na nim uruchomiony tylko jeden program. Jest to system bardzo prosty, bez obsługi wielowątkowości, która jest kluczowa w nowoczesnych systemach operacyjnych.

Drugim rodzajem systemów są systemy warstwowe, gdzie różne elementy systemu są ułożone w sposób hierarchiczny. Systemy warstwowe potrafią wykonywać kilka czynności naraz.

No i w końcu mamy systemy operacyjne o architekturze klient-serwer. Są to systemy bardzo złożone i skomplikowane. Pojawiają się najczęściej tam, gdzie mamy sieć w której jeden z komputerów musi sprawować nadzór nad wieloma systemami istniejącymi w sieci. Wówczas każdy z komputerów sieciowych może wysłać do serwera żądanie uruchomienia jakiejś aplikacji klienckiej. Każdy z komputerów działających w sieci działa w swojej przestrzeni adresowej, dzięki czemu nie ma mowy o jakiejś kolizji czy pisaniu po czyjejś pamięci operacyjnej.

Serwery działają na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest możliwość wykonywania wszystkich działań przez serwer i wysyłanie tylko wyników działań do komputera klienta. W ten sposób działają na przykład serwery baz danych. Wysyłamy zapytanie do bazy, serwer wykonuje je i zwraca wyniki. Drugą możliwością jest wysłanie tylko danych do komputera klienta, a ten tworzy sam odpowiedzi na pytania. W ten sposób działają na przykład strony internetowe. Serwery wysyłają czysty hipertekst, który jest interpretowany przez przeglądarkę po stronie klienta. Jeśli na przykład na stronie znajduje się funkcja języka JavaScript, wykonywana jest ona właśnie przez przeglądarkę klienta.

Oczywiście w sieci nie musi być wykorzystywana architektura klient-serwer. Często, zwłaszcza w małych lub tymczasowych sieciach, wykorzystuje się architekturę "peer-to-peer", czyli "równy z równym". W takiej sieci każdy komputer ma takie same prawa i każdy korzysta na tych samych zasadach z zasobów innych komputerów. Często wówczas zdarza się, że tymczasowo jeden komputer jest zarówno serwerem, ponieważ ktoś korzysta z jego zasobów, i klientem, ponieważ sam korzysta z pracy innego komputera w sieci.

Cechy systemu operacyjnego

Istnieje wiele różnych kryteriów, które określają jak dobry jest dany system operacyjny.

Liczy się oczywiście łatwość instalacji i obsługi, zwłaszcza jeśli system ma być użytkowany w sposób amatorski, na przykład jako komputer biurowy czy domowy. Dlatego większość użytkowników decyduje się na zakup systemu okienkowego, o intuicyjnej obsłudze i instalacji.

Kolejnym kryterium doboru systemu powinien być fakt, czy dobrze "dogaduje się" on z różnorodnymi programami. Dlatego warto wiedzieć, czy na przykład jeśli w sieci będzie inny system operacyjny, to czy nasz będzie w stanie odczytać coś z jego partycji? Oczywiście większość systemów ma możliwość podłączenia do sieci lokalnych czy Internetu, jednak warto zaopatrzyć się w system, który nie będzie miał problemów z innymi systemami operacyjnymi. Tutaj wybór jest trudny, ponieważ największym potentatem na rynku europejskim jest oczywiście Windows, który raczej z zasady nie chce współpracować z innymi systemami operacyjnymi.

Wybierając system operacyjny należy sprawdzić, czy w ogóle ruszy on na naszym komputerze. Najnowsze systemy operacyjne wymagają na przykład dużo pamięci operacyjnej, przez co są bezużyteczne dla starych komputerów. Również nie należy stawiać systemu Windows na Macintoshu, ponieważ architektura Windowsa jest przeznaczona do komputerów klasy IBM PC. Często zdarza się także, że dana konfiguracja komputera jest na tyle dziwna, że jakiś system może nie posiadać odpowiednich sterowników sprzętowych.

Kolejną rzeczą na którą należy zwrócić uwagę jest fakt, czy dany system operacyjny potrafi działać z aplikacjami, które zapisują dokumenty w innym formacie? Innymi słowy, czy przeznaczony dla Windowsa Microsoft Office będzie w stanie otworzyć napisany pod Linuxem dokument tekstowy? Okazuje się, że najczęściej w tę stronę nie ma problemów, jednak w drugą często nie jest to możliwe. Microsoft skutecznie broni się przez wprowadzeniem jednego standardu plików dokumentów.

Warto także zastanowić się, czy dla danego systemu operacyjnego istnieje na rynku wiele różnych aplikacji użytkowych. Co nam po systemie, który jest sam sobie, a aplikacji do niego nie ma? Dlatego na przykład warto zastanowić się czy rzeczywiście zainstalować Linuxa, skoro prawie nie ma do niego gier komputerowych.

Ostatnimi elementami na które należy zwrócić uwagę jest oczywiście cena oraz lokalizacja, czyli czy dany system operacyjny działa w lokalnym języku. Często bariera językowa jest zbyt duża, by zdecydować się na zakup systemu operacyjnego na przykład w języku angielskim. Jeśli chodzi o cenę, wśród systemów operacyjnych oczywiście wygrywa Linux, który jest systemem darmowym, a z kretesem przegrywa Windows, którego cena woła o pomstę do nieba.

Zadania systemu operacyjnego

Istnieje wiele różnych zadań, jakie systemy operacyjne muszą spełniać w dzisiejszych komputerach.

Przede wszystkim, systemy operacyjne zarządzają działaniem innych programów uruchomionych przez użytkownika. System pilnuje, aby każdy z programów miał przydzieloną izolowaną przestrzeń adresową, tak by nie pisał po nie swojej pamięci.

Oprócz tego system steruje także zasobami komputera. Mowa tu nie tylko o optymalizacji działania procesora i pamięci operacyjnej, ale także o zarządzaniu różnymi urządzeniami podłączonymi do komputera. System może kierować działaniem urządzeń dzięki specjalnym pakietom i narzędziom, zwanym sterownikami. Każdy sterownik udostępnia programom użytkownika pewien interfejs, dzięki któremu za pośrednictwem systemu aplikacje współdziałają ze sprzętem zainstalowanym w komputerze. Większość produkowanego obecnie sprzętu posiada dołączone na płycie sterowniki dla najpopularniejszych systemów operacyjnych.

Każdy system operacyjny ma za zadanie współdziałać z plikami przechowywanymi na dyskach. Systemy operacyjne tworzą na partycjach własny system plików, dzięki któremu wiedzą, gdzie dany plik się znajduje. Pliki w komputerze oprócz tego, że istnieją gdzieś fizycznie zapisane na dysku, posiadają także strukturę logiczną - są ułożone hierarchicznie w katalogi. System musi wiedzieć, gdzie znajduje się na dysku plik o danej lokalizacji logicznej.

System operacyjny współdziała z aplikacjami klienta, dostarczając im potrzebnych im elementów bez wdawania się w szczegóły. Kiedy aplikacja potrzebuje jakiegoś pliku, system odnajduje go, czy to w zasobach lokalnych, czy też w sieci, i udostępnia go aplikacji. Przy czym sama aplikacja nie wie, czy plik został ściągnięty przez system z sieci, czy też znajduje się na komputerze lokalnym. Wszystkie tego typu zadania ukrywania niepotrzebnych szczegółów przed programami użytkownika wykonuje właśnie system operacyjny.

Bardzo ważną cechą współczesnych systemów operacyjnych jest zapewnienie wielozadaniowości lub wielowątkowości. Dzięki temu system operacyjny jest w stanie obsługiwać wiele programów naraz. System sam stwierdza i decyduje, której aplikacji należy przydzielić w danej chwili procesor, a którą można odsunąć od wykonywania, bo na przykład czeka ona na jakieś informacje z dysku.

Istnieje w systemie konkretny proces, zwany powłoką systemową. W wielu systemach jest to integralna część całego programu, często jest też tak, że możemy wymieniać powłoki systemowe na inne, które bardziej pasują do naszej pracy (tak jest na przykład w systemach z rodziny UNIX). Zadaniem powłoki systemowej jest współpraca z użytkownikiem. Wiemy, że współpraca taka może się odbywać graficznie lub tekstowo. Zadaniem powłoki jest odbieranie rozkazów od użytkownika i przekazywanie ich do systemu operacyjnego w celu wykonania.

Ważnym zadaniem systemu operacyjnego jest współdziałanie z innymi komputerami w sieci. W dawnych czasach istniało wiele systemów operacyjnych, które nie były w stanie obsługiwać połączeń sieciowych. Dziś raczej trudno jest sobie wyobrazić działanie z komputerem bez możliwości podłączenia go do sieci. Dzięki sieci komputerowej mamy dostęp do zasobów innych komputerów, do drukarek sieciowych czy w końcu do wielu serwerów WWW za pośrednictwem sieci Internet.

Większość użytkowników działa z systemem operacyjnym na zasadzie amatorskiej. Ich znajomość systemu operacyjnego ogranicza się do zarządzania plikami.

Warstwy systemu operacyjnego

Obecnie na rynku komputerów osobistych królują systemy o architekturze sieciowej. W ogólności wyróżnia się trzy warstwy systemu, są to warstwa fizyczna, która decyduje o tym, jak wygląda współpraca ze sprzętem komputerowym, warstwa jądra systemu, czyli wszystkie narzędzia będące pośrednikami pomiędzy użytkownikiem a sprzętem, oraz wspominana już powłoka systemowa, czyli interfejs, do którego dostęp ma użytkownik. Różne systemy różnie realizują nie tylko poszczególne warstwy (zwłaszcza jądro systemowe jest w każdym z systemów inne), ale także połączenia i współpracę pomiędzy poszczególnymi warstwami systemu.

Kilka systemów operacyjnych na jednym komputerze?

Oczywiście jest to możliwe, a czasem konieczne, aby na jednym komputerze działało kilka różnych systemów operacyjnych. Ważne jest to, by każdy system zajmował oddzielną partycję systemową, a najlepiej oddzielny dysk. Jest to wówczas wygodniejsze dla użytkownika. Natomiast wymóg co do tego, by systemy zajmowały różne partycje jest oczywisty - każdy z systemów operacyjnych posiada własny system plików, który musi być wprowadzony na jego partycji systemowej. Nie byłoby więc możliwe zainstalowanie dwóch systemów o różnej filozofii zapisywania plików na jednym dysku - w końcu musiałyby się "pogryźć".

Jeśli decydujemy się na zainstalowanie na komputerze kilku różnych systemów operacyjnych, zwykle jeden z nich jest systemem nadrzędnym w stosunku do innych i uruchamia się jako pierwszy. Wówczas można stwierdzić, że nie da się spod jednego systemu wywołać innego systemu operacyjnego. Dlatego warto wyposażyć się w program, który uruchamia się jako pierwszy jeszcze przed startem systemu, a który pozwala na wybór, z której partycji systemowej powinien wystartować system operacyjny. Programów tego typu jest bardzo dużo, wybór nie jest więc ograniczony. Takie programy nadzorujące start systemu działają jak szlabany. NA początku każdy system operacyjny ma szlaban zamknięty. Następnie użytkownik wybiera system, który ma być uruchomiony, i ten system otrzymuje pozwolenie na uruchomienie się. Potem już wszystko działa tak jak przy normalnym uruchamianiu pojedynczego systemu.

Będąc przy managerach ładowania systemu i przy różnych systemach na danym komputerze, warto powiedzieć co nieco o tak zwanych symulatorach bądź emulatorach systemów komputerowych. Zasada działania tego typu programów jest prosta - program imituje środowisko pracy komputera o innych właściwościach. Na przykład, na komputerze PC za pomocą emulatorów można stworzyć środowisko do uruchamiania gier PlayStation. To samo można zrobić by stworzyć mini wersję Commodore czy znanych z salonów gier automatów.

Emulatory działają dzięki stworzeniu cyfrowego modelu komputera, który reprezentują. W takim modelu przedstawione jest w pewnym uproszczeniu wszystko, począwszy od procesorów i pamięci, a skończywszy na elementach interakcji z użytkownikiem.

Innym tego typu narzędziem jest program pozwalający na uruchomienie na naszym komputerze maszyny wirtualnej. Dzięki temu możemy mieć na komputerze symulację innego systemu operacyjnego. Często wykorzystuje się to, aby spod niezawodnego jądra Linuxa można było korzystać z Windowsa, na przykład po to, by zainstalować na nim gry, które nie pójdą pod "czystym" Linuxem. Programy maszyn wirtualnych tworzą wirtualną partycję systemową dla uruchamianego nowego systemu operacyjnego.

Różnorodność systemów operacyjnych

Istnieje dziś bardzo wiele różnych systemów operacyjnych, z których każdy ma lub miał w czasach swojej świetności wiele zalet. Obecnie właściwie dwa rodzaje systemów operacyjnych liczą się na rynku europejskim. Pierwszym z nich jest Linux, system oparty na niezawodnym jądrze systemów UNIXowych, oraz Windows, produkowany przez firmę Microsoft. Wśród Windowsów wyróżnia się obecnie dwie linie: linię Windows 95/98/ME oraz Windows NT/2000/XP. Pierwsza z nich ewoluowała z systemu tekstowego DOS i pierwszego Windowsa, który był właściwie tylko graficzną nakładką na DOSa, druga linia powstała poprzez rozwój systemu serwerowego Windows NT.

Niestety, systemy z rodziny Windows 95/98/ME jako że były jednymi z pierwszych systemów graficznych, płacą za tę "graficzność" wysoką cenę - są to systemy wysoce niestabilne. Co innego systemy z linii Windows NT/2000/XP, które posiadają inną strukturę plików i są bardziej stabilne. Oczywiście jeśli chodzi o stabilność nic nie przebije do tej pory jądra systemu UNIX, na którego bazie powstał Linux.

System operacyjny MS DOS

Jednym z najważniejszych w historii systemów operacyjnych, a także swego czasu najbardziej popularnym systemem jest system MS DOS, wyprodukowany w laboratoriach firmy Microsoft. Jest to system prosty, jednowątkowy, w którym naraz mógł działać tylko jeden program. Wraz z rozwojem systemu MS DOS rozwijały się komputery. Kolejne wersje tego systemu pokazują, jak wiele wydarzyło się w historii od momentu pojawienia się komputerów osobistych aż do wydania pierwszych systemów graficznych, które były dużo bardziej wygodne dla użytkowników i przez które DOS szybko poszedł w zapomnienie.

MS DOS jest nazwą powstałą jako skrót od słów Microsoft Disc Operating System, czyli po prostu Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft. Najczęściej nie używa się tekstowej postaci tego systemu, ale nakładki pozwalające na łatwiejsze operowanie zasobami dyskowymi. Oczywiście na początku warto zaznajomić się także z tekstowym DOSem, po to, by mieć pojęcie, na jakiej zasadzie działa wydawanie poleceń komputerowi. Potem warto także wziąć pod uwagę używanie nakładek systemowych.

Najważniejszą i długi czas najczęściej używaną nakładką jest Norton Commander. Obecnie używa się graficznej wersji tego typu nakładki, o nazwie Windows Commander.

Norton Commander jest menedżerem plików. Polskim odpowiednikiem tego programu był Foltyn Commander. Program ten posiada dwa umieszczone obok siebie okienka, w których widać otwarte katalogi. W każdym okienku można ustawić inny katalog. Dzięki temu łatwo można na przykład kopiować lub przenosić elementy pomiędzy katalogami - wystarczy zaznaczyć plik i wcisnąć odpowiedni klawisz funkcyjny aby przenieść lub skopiować go do katalogu znajdującego się w drugim okienku.

Używanie tego typu menedżerów plików jest bardzo wygodne, ponieważ nie trzeba zawracać sobie głowy wpisywaniem żmudnych komend i ścieżek dostępu.

Pierwszy Windows również był stworzony jako nakładka - graficzna - na DOS.

Najważniejszymi plikami systemowymi DOSa są pliki io.sys oraz msdos.sys. Pliki te sterują uruchamianiem systemu oraz jego działaniem. Dzięki tym plikom przekazywane jest sterowanie do innych aplikacji, a także do systemu w momencie zamknięcia aplikacji. Kiedy DOS ładowany jest do pamięci, najpierw wczytywane jest jego jądro, czyli pliki msdos.sys oraz io.sys (odpowiedzialny za urządzenia wejścia i wyjścia). Następnie wczytywane są ustawienia systemowe z pliku konfiguracyjnego config.sys oraz z pliku autoexec.bat. W tym pliku często zapisane są ścieżki dostępu do narzędzi, które przy uruchamianiu systemu diagnozują, czy działa on prawidłowo.

Jak wiemy, w DOSie naraz może działać tylko jeden program. To dlatego, że DOS nie jest systemem wielowątkowym czy, jak to się zwykło określać, wieloużytkownikowym. System ten nie był w stanie przełączać procesora pomiędzy różnymi działającymi procesami, dlatego na przykład nie mógł być wykorzystywany jako system operacyjny serwerów sieciowych.

Co zatem potrafi stary poczciwy DOS? Okazuje się, że całkiem sporo.

Przede wszystkim, zarządza pamięcią operacyjną. Aby aplikacja mogła działać prawidłowo, potrzebuje, by system przydzielił jej określoną ilość pamięci operacyjnej. Po zakończeniu działania aplikacja powinna wysłać do systemu operacyjnego prośbę o zwolnienie zarezerwowanej pamięci, inaczej szybko by się ona skończyła.

Oprócz tego, system DOS był w stanie sterować działaniem różnego rodzaju urządzeń. System analizował naciskane klawisze klawiatury, a także, po wgraniu specjalnych sterowników, mógł śledzić ruchy myszy. DOS działał także w wersji graficznej, zatem mógł wyświetlać kilka różnych kolorów. Wiele gier powstało na dyskietkach dla systemu DOS.

Oczywiście najważniejszym zadaniem systemu operacyjnego jest zarządzanie plikami. System DOS potrafił to robić, potrafił tworzyć nowe pliki, zapisywać je na dysku, potrafił odczytać pliki dzięki ścieżkom logicznym. Również ciekawą funkcją jest fakt, że pliki mogły być kasowane w strukturze hierarchicznej, to znaczy przy usuwaniu katalogu usuwane były także pliki znajdujące się w nim i w jego podkatalogach. Funkcja taka była w tamtych czasach wysoce nieoczywista i nie zawsze łatwa do zaimplementowania.

Kiedy system znajdzie się w jakichś kłopotach, jest jego obowiązkiem zdiagnozowanie problemu i wyświetlenie stosownego ostrzeżenia. Takie wyjątkowe sytuacje to może być na przykład brak dysku w stacji lub nagłe odłączenie klawiatury, ale także błąd zapisywania pliku na przykład ze względu na to, że dysk jest chroniony przed zapisem.

Historia DOSa sięga roku 1980, kiedy to wyprodukowany został system operacyjny 86-QDOS dla Intelowskich procesorów 16-bitowych. Rok później firma Microsoft kupiła ten pomysł i wypuściła na rynek pełnowartościowy system operacyjny dla komputerów klasy IBM PC o nazwie MS DOS. Był to oczywiście strzał w dziesiątkę. Nowoczesny jak na owe czasy system operacyjny szybko zyskał sobie sympatyków na całym świecie.

Pierwsze wersje MS DOS pracowały na komputerach wyposażonych w procesory klasy 386. Na dysku zajmowały około piętnastu kilobajtów miejsca, a do pracy potrzebowały ośmiu do szesnastu kilobajtów pamięci operacyjnej. Dziś, w dobie kilkugigowych pamięci wydaje nam się to śmieszne, jednak takie były możliwości ówczesnych komputerów.

Już w dwa lata po pierwszej wersji DOSa na rynku pojawił się MS DOS 2.0, który był poprawioną wersją poprzednika. Przede wszystkim charakteryzował się tym, że mógł mieć dogrywane sterowniki różnych urządzeń, a także że obsługiwał omawianą już hierarchiczność plików. Ten system potrzebował już więcej pamięci operacyjnej, ponieważ było to dwadzieścia cztery kilobajty. Kolejne wersje MS DOS wprowadzały coraz to nowe funkcje, przede wszystkim tworzenie "dużych", o wielkości nawet 32 MB, partycji na dysku.

W latach dziewięćdziesiątych system dalej był rozwijany. W 1991 pojawił się w DOSie system pomocy, a także program do obsługi plików, coś w rodzaju eksplorera, pod nazwą DOS Shell (powłoka DOSa). Pierwsze poważne zestawy narzędzi do DOSa pojawiły się w roku 1993, kiedy to można już było uruchamiać w DOSie narzędzia do defragmentacji dysku, kompresji danych czy ochrony antywirusowej. Ta wersja pozwalała także na obsługę stacji CD-ROM.

Nowe spojrzenie na DOSa pojawiło się w roku 1985, kiedy to pojawiła się nakładka na system, o nazwie Microsoft Windows.

Historia DOSa kończy się na wersji 6.0 z roku 1993. Kolejnym dzieckiem firmy Microsoft okazuje się być system operacyjny, oparty na DOSie, ale pracujący na innych zasadach i przede wszystkim wielowątkowy - był to Windows 95.

Całe szczęście, że DOS przestał w pewnym momencie być rozwijany. Okazało się bowiem, że zbytnie przywiązanie firmy IBM do tego systemu nie pozwoliło na szybki rozwój komputerów klasy PC.

MS DOS nie był jedynym wyborem dla użytkowników ówczesnych komputerów. Oprócz niego na rynku istniał na przykład system operacyjny PC-DOS firmy IBM, która długi czas próbowała podpisać kontrakt na produkcję DOSa z innymi firmami, nie z Microsoft.

Innym produktem konkurencyjnym do DOSa był DR-DOS, początkowo ponieważ był wyposażony w więcej narzędzi systemowych i raczej lepiej zarządzał pamięcią, nawet był bardziej popularny od dziecka firmy Microsoft. W roku 1991 firma Novell zakupiła firmę produkującą DR-DOS i już pod swoim szyldem wyprodukowała system Novell DOS 7.0. Miał to być system wspomagający pracę sztandarowego systemu firmy Novell - NetWare. Okazało się jednak, że przywiązanie użytkowników ma swoje znaczenie i to właśnie MS DOS firmy Microsoft okazał się najlepszym rozwiązaniem, z którego w samych Stanach Zjednoczonych na początku lat dziewięćdziesiątych korzystało 50 milionów komputerów. DOS przeszedł także lokalizację i został przetłumaczony na wiele różnych języków.

Niektórzy mogą zacząć się zastanawiać, po co w ogóle roztrząsać DOSa, uczyć się, jakie miał ograniczenia i cechy, skoro i tak nie jest używany. To prawda, jednak do niedawna system DOS był jeszcze wykorzystywany jako jądro systemów z rodziny Windows. Na jądrze DOSa działał system Windows 95 i Windows 98. Nowe jądro zostało stworzone dla systemów z rodziny Windows NT, dlatego w dziś najpopularniejszym systemie Windows XP DOSa rzeczywiście nie ma.

Problem z DOSem był już od samego początku. Przede wszystkim chodziło o sterowniki urządzeń, które programistom DOSa sen spędzały z powiek. Każdy ze sterowników, jako że nie było jakiegoś standardu, udostępniał użytkownikowi swój własny interfejs. Dlatego programiści różnych aplikacji musieli przewidzieć, na jakich komputerach z jakimi sterownikami będą musiały współpracować ich aplikacje. Każda aplikacja musiała współpracować z wieloma różnymi urządzeniami, dlatego zaprogramowanie czegoś w systemie DOS było rzeczywiście trudne.

Kolejnym utrudnieniem dla programistów aplikacji pod DOS był fakt, że każda z tych aplikacji mogła mieć przydzielone maksymalnie 640 KB pamięci operacyjnej. Było możliwe rozszerzenie tej pamięci, jednak znów musiały być napisane dla pamięci operacyjnej (każdego producenta) osobne sterowniki EMS i XMS.

DOS generalnie, choć nie jest systemem warstwowym, jednak posiada wyraźnie zarysowane podstawowe warstwy, tak jak inne systemy operacyjne. Pierwsza warstw, zwana warstwą fizyczną, jest odpowiedzialna za komunikowanie się ze sprzętem. W DOSie funkcję tę spełnia BIOS, zresztą w większości systemów operacyjnych właśnie BIOS jest podstawowym programem wejścia-wyjścia, który steruje pracą wszelkich urządzeń. Oprócz sprzętowego BIOSu umieszczonego na stałe w płycie głównej komputera, BIOS systemowy zawiera także zbiór narzędzi używanych przez sam system operacyjny i specyficzny dla każdego z nich. Drugą warstwą jest oczywiście jądro systemu operacyjnego. Tutaj najważniejszymi narzędziami są elementy odpowiedzialne za system obsługiwania plików. Trzecia warstwa w DOSie to powłoka systemowa, bardzo uboga i prymitywna. Nic dziwnego, że z czasem stworzono dużo bogatszą, graficzną wersję takiej powłoki o nazwie Windows.

Niestety, różne ograniczenia DOSa przyczyniły się w końcu do powolnego jego upadku. Sytuację miały ratować specjalne, potężne programy rozszerzające (extendery), które symulowały nowocześniejszy system operacyjny, na przykład trzydziestodwubitowy. Niestety, nie zdało się to na wiele i wraz z rozwojem komputerów, procesorów, płyt głównych i pamięci operacyjnej zaczęto poszukiwać nowoczesnych rozwiązań systemowych dla nowoczesnego sprzętu.

Systemy operacyjne z rodziny Windows

Systemy z rodziny Windows stały się bardzo ciekawą alternatywą dla DOSa, który w czasach procesorów pracujących w trybie chronionym stał się przestarzały. Jego jednowątkowość zdecydowanie przeszkadzała w rozwoju komputerów.

System Windows właściwie nie był systemem operacyjnym w ścisłym tego słowa znaczeniu. Był jedynie powłoką systemową, natomiast jądro oraz warstwa fizyczna były wprost wzięte z DOSa. Dlatego zwykło się mawiać, że Windows był nakładką systemową na DOSa.

Firma Microsoft prace nad Windowsem rozpoczęła na początku lat dziewięćdziesiątych. Sposób wydawania poleceń w Windows był rewolucyjny. Wcześniej mysz raczej nie była wykorzystywana przez użytkowników komputera, a tu właśnie mysz stała się podstawowym elementem w procesie wydawania rozkazów komputerowi. Dzięki swojemu graficznemu interfejsowi i intuicyjności obsługi system ten szybko stał się bardzo lubiany i często wykorzystywany zwłaszcza w zastosowaniach domowych i biurowych, nieprofesjonalnych.

Każdy kolejny system Windows był coraz lepszy. Powstało ich naprawdę cała masa, począwszy od nakładek na DOS, poprzez pierwsze Windowsy 95 oraz 98 w wielu różnych wersjach, a skończywszy na świetnej linii NT i Windowsie XP. Obecnie najnowszym dzieckiem Microsoft jest 64-bitowy system operacyjny Windows Vista.

Dla Windowsów powstało na świecie ogromna ilość oprogramowania i sterowników urządzeń. Najwięcej gier komputerowych jest przeznaczona dla systemu z Redmond. Nic dziwnego, że założyciel i do niedawna właściciel firmy Microsoft przez lata królował jako najbogatszy człowiek świata. Obecnie przeszedł na zasłużoną emeryturę.

Warto jednak wiedzieć, od czego to wszystko się zaczęło. Na pewno niełatwo było wpaść na pomysł wykorzystania "okienek" oraz "ikon" do wydawania rozkazów komputerowi. Pomysł ten nie jest jednak nowy. Pierwsze tego typu przedsięwzięcia były tworzone już w latach siedemdziesiątych, kiedy to firma Xerox wyprodukowała komputer Xerox Star. Uważa się, że jest to pierwszy komputer wykorzystujący technologię okienkową i sterowany za pomocą myszki. Niestety, komputer ten nie został zakwalifikowany do produkcji masowej. Kontynuatorem nowatorskiej myśli firmy Xerox był komputer Lisa firmy Apple. Apple otrzymało licencję na pomysł z okienkami od firmy Xerox. Lisa była poprzedniczką Macintosha, który do tej pory święci triumfy, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Systemy i komputery firmy Apple są według wielu ludzi dużo lepsze i niezawodne niż komputery klasy PC z wątpliwymi systemami operacyjnymi Windows. Kiedy na komputerach klasy IBM PC królował jeszcze DOS i jego prymitywny interfejs użytkownika, wielu właścicieli Macintosha już od dawna posługiwało się myszką i systemem okienkowym.

Dlatego właśnie błędne jest twierdzenie, że system okien (po angielsku windows) został wymyślony przez firmę Microsoft. Należy zdawać sobie sprawę, że Microsoft podpatrzył pomysł u Apple'a i zaadaptował go dla komputerów klasy PC. Okazuje się, że pomysł na okna został - jak twierdzi wielu - skradziony firmie Apple przez Billa Gatesa, który starał się podpisać umowę z Applem. Bill Gates otrzymał od Apple'a pierwszy egzemplarz Macintosha jeszcze zanim trafił on do sklepów. Wówczas to Bill Gates wpadł na pomysł, aby samemu stworzyć podobne środowisko graficzne. Nazwał je Windows. Apple przez długie lata był tym oburzony i dziś jest uważany za jeden z największych wrogów Microsoftu na rynku systemów operacyjnych i w ogóle oprogramowania.

Nakładka systemowa Windows

Pierwsze środowisko graficzne firma Microsoft stworzyła już w roku 1983, jednak do produkcji trafił on dopiero pod koniec roku 1985. Przez długi czas dzięki Microsoft na rynku działała firma Micrografx, która tworzyła dla firmy z Redmond grafikę. Początkowa, przedpremierowa wersja systemu Windows działała tylko i wyłącznie z programem firmy Micrografx. Dziś, w obecności dwóch silnych konkurentów - Corela i Adobe - o firmie Micrografx niezbyt się pamięta.

O pierwszych krokach Windowsa okazuje się też niewielu pamięta. Pojawienie się nakładki graficznej na DOSa zostało przyjęte dość spokojnie, bez fanfar i wiwatów. Nie podniosło to jednak sprzedaży komputerów z systemem DOS, wręcz przeciwnie - komputery Macintosh długo były znacznie bardziej popularne od pecetów.

Zmieniło się to nieco na korzyść Windowsa po pojawieniu się w roku 1990 wersji trzeciej nakładki, a potem wersji 3.1 oraz 3.11. Przez długi czas systemy te cieszyły się wielkim powodzeniem. Dość powiedzieć, że odniosły one podobny sukces jak DOS - nawet pięćdziesiąt milionów użytkowników!

Podstawową zaletą w stosunku do systemów DOS była w Windowsie wielozadaniowość. Naraz można było korzystać z kilku małych programów (nadal ograniczony był dostęp do nowoczesnej, dużej pamięci operacyjnej). Ciekawą, dla nas oczywistą zaletą Windowsa było wykorzystanie czegoś w rodzaju schowka systemowego, dzięki któremu można było "wycinać" i "wklejać" pliki w różnych katalogach. Takie przenoszenie przez pamięć jest bardzo wygodne.

Użytkownicy w czasie korzystania z Windowsów mieli oczywiście wiele zastrzeżeń. Niektóre z sugestii zostały przez programistów Microsoft docenione i wykorzystane w kolejnych wersjach Windowsa: 3.1 oraz 3.11. Ciekawą funkcją w Windowsie 3.1 była możliwość ustawiania kroju czcionki TrueType (oznacza to, że czcionka będzie taka sama na ekranie i na wydruku). W Windowsie pojawiły się także mini gry komputerowe. Najsłynniejsza tego typu gra - Saper - została wprowadzona do Windowsa już w wersji 3.1.

Rozwój nakładki systemowej pociągał za sobą rozwój oprogramowania. Powstawało wiele programów typu freeware (darmowych, dostępnych dla każdego na przykład w Internecie), dzięki którym praca z nakładką była jeszcze bardziej wydajna, łatwiejsza i bardziej intuicyjna. Jak grzyby po deszczu powstawały edytory ikon, wygaszacze ekranu czy menedżery plików i aplikacji. Bardzo ważnym wydarzeniem było zainteresowanie się bezpieczeństwem i wydajnością systemu przez twórcę pakietu narzędziowego Norton Utilities.

Równie szybko i dynamicznie rozwijał się rynek oprogramowania komercyjnego dla Windows. Sam Microsoft już pod koniec lat osiemdziesiątych stworzył dla swojego Windowsa jeden z najbardziej popularnych edytorów tekstu - Microsoft Word. Przez długi czas konkurował z nim na tym rynku edytor Lotus, jednak to właśnie Word, początkowo sam, potem jako część pakietu biurowego Microsoft Office stał się podstawowym edytorem wyznaczającym często nowe standardy. W pakiecie znanym potem jako Microsoft Office pojawił się także zupełnie nowy, nieznany pod DOSem program do tworzenia arkuszy kalkulacyjnych - Microsoft Excel.

Jeśli chodzi o programy graficzne, to obok początkowo wielkiego potentata firmy Micrografx pojawiły się także inne korporacje, takie jak Corel ze swoim programem Corel Draw oraz Adobe.

Windows 3.1 wykorzystywał wiele ważnych cech komputerów z procesorami klasy Intel 80386. Pomimo że uważa się go za nakładkę na DOS, wiele funkcji wprowadzonych do Windowsa przez firmę Microsoft byłoby niemożliwe do wykonania i zaimplementowania w tradycyjnym DOSie. Mowa tu głównie o wielowątkowości, której nawet najnowsze wersje DOSa nie miały. Nakładki Windows dużo lepiej wykorzystywały sprzęt dzięki udoskonalonemu systemowi sterowników do kart graficznych czy dźwiękowych.

Kolejna ciekawa wersja Windowsa 3.1 ukazała się w roku 1992. Był to Windows for Workgroups. System ten umożliwiał obsługiwanie sieci lokalnej. Oczywiście nie był to w żadnym razie żaden duży sieciowy system, raczej zabawka do tworzenia małych sieci komputerowych opartych na architekturze "równy z równym" ("peer-to-peer"). Elementy sieciowe w Windows for Workgroups to między innymi możliwość wymiany plików w sieci, możliwość współdzielenia drukarek i innych tego typu urządzeń, a także okrojona wersja programu do wysyłania poczty elektronicznej w sieci, dzięki któremu nie trzeba było posiadać w sieci serwera poczty elektronicznej. Również ta wersja jako pierwsza posiada sieciową grę komputerową - były to "Kierki". Ot, ciekawostka.

Rozszerzoną wersją systemu Windows for Workgroups był Windows 3.11. Było to środowisko umożliwiające 32-bitowy dostęp do plików.

Nakładka systemowa Windows 4.0, choć chodziły takie słuchy, nigdy nie wyszła. Zamiast tego Microsoft uraczył użytkowników niezłym cackiem, jak na tamte czasy - był to pełnoprawny system operacyjny pod nazwą Windows 95. W dniu wypuszczenia tego systemu na rynek sklepy komputerowe przeżywały prawdziwe oblężenie użytkowników czekających na przyjazd pierwszych partii towaru.

System operacyjny Windows 95

Rzeczywiście, okazało się, że jest na co czekać. Początkowo system operacyjny Windows 95 otrzymał roboczą nazwę Windows 4.0, natomiast znany był pod nazwą kodową Chicago. Przez wiele miesięcy od premiery liczba zwolenników systemu Windows 95 gwałtownie rosła. Było to spowodowane faktem, że system ten był znakomitym narzędziem do zastosowań biurowych i domowych.

Windows 95 diametralnie różni się od swoich poprzedników. Posiada rozbudowany mechanizm współpracy pomiędzy systemem a działającymi w nim aplikacjami i procesami. Jądro systemu działało na architekturze 32-bitowej, wykorzystywanej jeszcze w Windowsie XP. Bardzo rozbudowane zostały możliwości sieciowe i internetowe systemu. Poprawiono także zarządzanie pamięcią operacyjną, które przez wiele lat kulało w większości systemów operacyjnych firmy Microsoft.

System Windows 95 był w pełni wielozadaniowy. Oznacza to, że system ten potrafił działać z wieloma aplikacjami naraz, przełączając czas procesora pomiędzy wszystkie działające procesy.

Minimalne wymagania sprzętowe Windowsa 95 nie były wygórowane. Do poprawnego działania system potrzebował procesora klasy Intel 80386. Oprócz tego zalecane jest wyposażenie sprzętu w minimum cztery megabajty pamięci operacyjnej.

W sumie wersji systemu Windows 95 powstało oprócz tej podstawowej jeszcze trzy. Są to:

Windows 95 OSR (Potem z Service Packiem). W wersji tej po raz pierwszy dodano do systemu bezpłatnie przeglądarkę internetową Internet Explorer w wersji 2.0. Do tej pory uważa się tą przeglądarkę za nieudaną, jednak jest najczęściej stosowaną przeglądarką na świecie właśnie ze względu na to, że jest dodawana bezpłatnie jako część systemu operacyjnego Windows. W wersji OSR było także poprawionych kilka drobnych niedociągnięć systemu. Wersja ta była sprzedawana wyłącznie jako OEM, co oznacza, że mogła być zainstalowana tylko na świeżo kupionym komputerze.

Windows 95 OSR 2 (Potem z Service Packiem 2). Ta wersja charakteryzowała się już nowoczesnym systemem zarządzania plikami - FAT 32. Oprócz tego dodana była do niej graficzna biblioteka DirectX, wykorzystywana do dziś przez wiele gier komputerowych. Wersja OSR 2 wyposażona była także w nowszą przeglądarkę Internet Explorer (3.0). Również i tę wersję można było otrzymać tylko na świeżo zakupionym komputerze, nigdy nie była wydawana na płytach jako osobny produkt.

Windows 95 OSR 2.5 (Potem z Service Packiem 2.5). W tej wersji dodano przede wszystkim nową wersję biblioteki graficznej DitectX (w wersji piątej), czwartą wersję Internet Explorera, a także uruchomiono możliwość obsługiwania standardu USB. I jej nie można było otrzymać jako osobny system, była dostępna jedynie jako OEM ze świeżo kupionym sprzętem.

System operacyjny Windows 98

Kilka lat po premierze systemu operacyjnego Windows 95, w czerwcu 1998 roku na rynek wkroczył jego następca, Windows 98. Chociaż jego wprowadzenie nie było już tak rewolucyjne jak Windowsa 95, który z nakładki systemowej stał się pełnym systemem operacyjnym, to jednak właśnie Windows 98 przez wiele lat, nawet do dziś jest używany w starszych komputerach. Zmiany, jakie zaszły w Windows 98 w stosunku do wersji z roku 1995, są raczej drobne. Przede wszystkim w systemie tym usprawniono elementy związane z multimedialnością, grafiką i rozrywką. Również poprawione zostały w nim narzędzia wspomagające podłączanie się do sieci oraz Internetu.

Istnieje wiele kosmetycznych zmian w stosunku do Windowsa 95, wiele z nich jednak, jak się okazało, rzeczywiście ułatwiły życie. Przede wszystkim, system został wyposażony w profesjonalny system pomocy dostępny przez Internet. Standardem w tym systemie stał się nowoczesny jak na owe czasy system obsługi plików - FAT 32. Ciekawym rozwiązaniem jest w tym systemie połączenie przeglądarki internetowej z menedżerem plików Windowsa.

System Windows 98 został także wyposażony w wiele użytecznych programów systemowych. Przede wszystkim zawiera on program do tworzenia kopii zapasowych różnych danych, a także aktywny pulpit, który może przedstawiać każde zdjęcie w formacie pliku graficznego., W Windowsie 95 nie było takich możliwości multimedialnych. Ciekawą opcją systemu Windows 98 jest możliwość używania przy jednym komputerze wielu monitorów. Usługa ta była często stosowana przy prezentacjach multimedialnych, gdzie na jednym obrazie (na monitorze komputera) był tekst wystąpienia, a na drugim - najczęściej przepuszczonym przez rzutnik i umieszczonym na ścianie - pokazywana była część rysunkowa, objaśniana przez mówcę.

W systemie Windows 98 standardem jest już obsługa nowych urządzeń, pracujących w takich technologiach jak AGP (karty graficzne), USB (urządzenia przechowujące dane), ISDN czy też DVD. System ten pomyślany był jako jak najbardziej multimedialny, dlatego nie może dziwić jego wsparcie dla akceleratorów grafiki.

Aby używać systemu Windows 98 należało posiadać komputer przynajmniej o procesorze klasy Pentium o częstotliwości taktowania zegara 166 MHz. Minimalna ilość pamięci operacyjnej dla tego systemu to 32 MB.

Około roku po ukazaniu się pierwszej wersji systemu, zgodnie z sugestiami wielu użytkowników, na rynku pojawiła się druga wersja tego systemu o wdzięcznej nazwie Windows 98 SE (Second Edition). Jest to dużo lepszy system od swojego poprzednika. Poprawiono w nim masę błędów, przede wszystkim błędy w zabezpieczeniach.

System operacyjny Windows NT

Podczas gdy w linii systemów operacyjnych przeznaczonych dla użytkowników indywidualnych królował Windows 95, Microsoft rozpoczął prace nad sieciowym systemem operacyjnym opartym na opatentowanej przez firmę Nowej Technologii. Czwarta wersja tego systemu, jedna z najszerzej stosowanych, ujrzała światło dzienne już w roku 1996. Windows NT, bo to o nim oczywiście mowa, miał być przede wszystkim systemem niezawodnym i bezpiecznym. Wykorzystano graficzną powłokę systemów Windows, dlatego dla wielu użytkowników nie było problemu z przejściem z Windowsa 95 na NT.

System Windows NT oferował środowisko w pełni 32-bitowe. Dzięki zastosowaniu Nowej Technologii rzeczywiście stał się on bardziej niezawodny niż Windows 95 i później 98. Niestety, miało to też wady - przede wszystkim nowoczesność systemu i nowy system plików NTFS (New Technology File System) nie był kompatybilny z urządzeniami i oprogramowaniem tworzonym dla Windowsa 95, który działał na systemie plików FAT. Windows NT mimo wielu swoich zalet miał też wady, do których zaliczały się na przykład problemy z instalacją, która nie była intuicyjna i raczej wymagała sporej wiedzy z zakresu systemów operacyjnych i przerwań.

Istnieją tak naprawdę dwa systemy Windows NT.

Pierwszym z nich jest Windows NT Server, który działał właściwie wyłącznie jako system dla serwerów sieciowych. Raczej nie spotykało się go często w systemach komputerowych przeznaczonych dla małych sieci lub indywidualnych.

Drugim rodzajem tego systemu był Windows NT Workstation. Rzeczywiście, ten system był całkiem niezłym posunięciem ze strony Microsoft. Był to system przeznaczony dla pojedynczych użytkowników, także użytkowników sieci, którym zbrzydły ciągłe problemy z systemami z rodziny Windows 95/98. Rzeczywiście, tajemnicza Nowa Technologia bardzo zwiększyła niezawodność systemu i jego stabilność, dlatego Windows NT szybko zyskał sobie grono sympatyków. System ten trudno było zdestabilizować, podczas gdy w systemach 95 i 98 wystarczył maleńki błąd w aplikacji, na przykład wyciek pamięci, i system szybko się zawieszał.

Windows NT Workstation był systemem doskonale łączącym wszystkie zalety systemu Windows 95 oraz Windows NT. Z tego pierwszego system ten wziął intuicyjny interfejs, z którego korzystało wiele osób i który był znany i lubiany ze względu na swoją prostotę użycia. Natomiast Windows NT dał systemowi temu niezawodność, stabilność i bezpieczeństwo, które były potrzebne użytkownikom.

Wiele systemów operacyjnych Windows NT Workstation znalazło swoje zastosowanie w biznesie i bankowości, jako komputery biurowe, ale także jako komputery domowe, do zastosowań multimedialnych. Bardzo ceniono go za stabilność i bezpieczeństwo danych przechowywanych w nowym systemie plikowym NTFS.

Rzeczywiście, system ten ma wiele zalet. Na przykład, posiada on wydzielone obszary pamięci zarówno dla aplikacji działających w trybie 16- jak i 32-bitowym. Aplikacje te nie ulegają kolizji. Oprócz tego zastosowano w systemie ochronę kodu źródłowego, który często mógł zostać zmieniony lub zniekształcony w Windows 95 przez niektóre agresywne aplikacje. System ten jest w pełni wielozadaniowy. Nie faworyzuje aplikacji 32-bitowych, dlatego teoretycznie wolniejsze programy mogły być obsługiwane w ten sam sposób niż 32-bitowe.

System Windows NT Workstation przez kilka dobrych lat królował na rynku systemów przeznaczonych (zgodnie z nazwą) dla stacji roboczych w różnych sieciach komputerowych. Obsługuje on kilkanaście protokołów sieciowych i jest systemem niezwykle wszechstronnym jeśli chodzi o działanie w sieci.

Ciekawą funkcją systemu Windows NT jest tak zwany Monitor Wydajności. Program ten jest częścią Menedżera Zadań. Dzięki temu programowi możliwy jest podgląd i monitorowanie procesów kluczowych dla działania systemu. Oprócz tego system ten został wyposażony w wiele różnych sterowników pozwalających na przyłączenie różnych niespotykanych urządzeń pomocniczych, takich na przykład jak napędy taśm.

Ważną funkcją systemu, wprowadzoną potem w większości systemów Windows, jest możliwość tworzenia profili. Dzięki temu praca na komputerze jest możliwa dla różnych użytkowników, a zasoby poszczególnych osób są chronione według jej życzenia przez oglądaniem ich przez innych.

Windows NT Server jest za to systemem w pełni przystosowanym do pracy w sieci. Oczywiście jest systemem wielozadaniowym. Posiada wbudowane mechanizmy, dzięki którym ułatwiona jest współpraca z sieciami komputerowymi, zarówno z wewnętrznymi sieciami intranetowymi jak i z Internetem. Dlatego Windows NT Server był w czasach swojej świetności bardzo chętnie wykorzystywany przez właścicieli firm do zastosowań biznesowych w sieciach komputerowych.

W wersji czwartej systemu wprowadzono wiele zmian, dzięki którym stała się ona jeszcze bardziej przyjazna dla administratorów sieci i użytkowników. Przede wszystkim dodano przeglądarkę internetową Internet Explorer, a także programy wspomagające pracę serwera, takie jak Index Server czy Front Page do tworzenia stron internetowych. Dzięki zainstalowaniu Windowsa NT Server było możliwe umieszczenie na komputerze serwerów poczty elektronicznej, WWW czy baz danych. Dla systemu tego nie było także problemem, jeśli inne komputery w sieci nie działały na systemach Windows NT czy w ogóle Windows. Równie dobrze komputery sieciowe mogły działać na UNIXie czy systemie sieciowym Novella. System ten obsługiwał także większość obecnie stosowanych protokołów sieciowych, począwszy od TCP/IP, poprzez protokoły starsze, jak IPX/SPX czy AppleTalk, a skończywszy na protokołach HTTP czy FTP. Bez problemu system ten współpracował także z komputerami klasy Macintosh.

System Windows NT Server był wyposażony także w wiele różnorakich usług internetowych. Jedną z nich była usługa nadawania nazw i domen komputerom w sieci - Windows NT Directory Service. Domena uznana przez to narzędzie mogła obsłużyć nawet ćwierć setki tysięcy użytkowników.

System Windows NT Server jest wszechstronny również z innego powodu. Obsługuje on i działa dobrze zarówno z komputerami i procesorami o architekturze RISC, jak i z procesorami CISC.

System operacyjny Windows NT przez długi czas był najbardziej stabilnym systemem z rodziny Windows w ogólności. Na nowo napisane jądro, wykorzystanie nowej technologii przechowywania plików naprawdę zrobiło swoje. Teoretycznie system ten był nie do zawieszenia, zwłaszcza jeśli zabezpieczony był dodatkowo zainstalowaniem Service Packa oraz różnych poprawek w bezpieczeństwie systemu. W poprzednich wersjach systemów Windows wystarczyłoby zawiesiła się jedna aplikacja, a najczęściej następowało także zawieszenie systemu. Windows NT był wolny od tego typu zagrożeń. Właśnie stabilność systemu była przez długi czas największym skarbem systemu Windows NT - aż do pojawienia się jego nowoczesnej wersji - Windowsa 2000.

Kolejną niezaprzeczalną zaletą systemu operacyjnego Windows NT jest jego przenoszalność. System obsługuje komputery o całkiem innych architekturach i parametrach równie wydajnie. System ten wyposażony jest w narzędzia pozwalające na symulowanie pracy procesora firmy Intel, dzięki czemu większość programów nawet nie trzeba przekompilować, żeby mogły chodzić dobrze na różnych procesorach.

Długi czas Windows NT był jedynym systemem firmy Microsoft, na którym mogły pracować komputery wyposażone w więcej niż jeden procesor. Inne korzyści ze skalowalności tego systemu to przede wszystkim możliwość umieszczenia w komputerze większej ilości pamięci operacyjnej i możliwość jej obsługi. Poprzednie systemy operacyjne nie były w stanie przyspieszyć pracy komputera jeśli pamięć operacyjna była rozbudowana powyżej 256 MB.

Umiejętność obsługiwania kilku procesorów lub procesorów wielordzeniowych, które działają prawie jak kilka procesorów, przekłada się na umiejętność pracy z wieloma aplikacjami jednocześnie. W systemie Windows 95, pomimo że teoretycznie jest to system wielozadaniowy, uruchomienie więcej niż dwóch - trzech aplikacji jest raczej niebezpieczne dla stabilności systemu. Tutaj użytkownicy otrzymali system, w którym na wielowątkowość i wielozadaniowość postawiono bardzo silny nacisk. Oczywiście nie ma róży bez kolców - system zawiesza obsługę wielu wątków jeśli potrzebny mu jest plik z dysku, którego nie ma w pamięci operacyjnej. Jednak całe szczęście wystarczy często zwiększyć dostępną pamięć operacyjną aby mieć pewność, że odwołań do dysku będzie jak najmniej.

Co do bezpieczeństwa systemu operacyjnego - zawsze można się do czegoś przyczepić, nie inaczej jest więc w systemie Windows NT. Jednak tutaj można przyczepić się w zdecydowanie mniejszej liczbie punktów niż w poprzednich Windowsach. Na bezpieczeństwo również postawiono w tym systemie wielki nacisk. Przede wszystkim ważnym czynnikiem bezpieczeństwa jest ochrona i stabilność jądra systemowego, a także wiele wbudowanych narzędzi chroniących dane i dostęp do zasobów komputera z sieci.

System Windows NT pracuje szybciej i wydajniej niż Windows 95 i 98. Dzieje się to zwłaszcza dzięki szybszemu dostępowi do plików za pomocą systemu obsługi NTFS.

Oczywiście, jak każdy system operacyjny, Windows NT ma także wady. Przede wszystkim, posiada jak na Windowsy z tamtego okresu dość wygórowane wymagania sprzętowe. Aby zainstalować i cieszyć się wydajnością systemu, należało posiadać całkiem niezły sprzęt. Nie wystarczy już 32 MB pamięci RAM i Pentium o częstotliwości 100 MHz, jak to było przy Windows 95. Częstotliwość procesora musi być co najmniej dwukrotnie wyższa, podobnie sprawa ma się z pamięcią operacyjną.

W Windows NT często pojawiają się problemy ze współpracą ze sprzętem. Najwięcej kłopotów jest ze sprzętem starszym lub niekoniecznie w pełni sprawnym - Windows NT jest bardzo czuły na punkcie poprawności działania sprzętu. Może się zdarzyć, że Windows NT uzna dysk za uszkodzony, podczas gdy w innych systemach dysk ten może działać, jeśli nie poprawnie, to przynajmniej na tyle dobrze, by uratować znajdujące się na nim dane. Równie spore problemy Windows NT ma z pamięcią operacyjną - jej błędy są najczęstszymi komunikatami Windowsa NT.

Najwięcej korzyści z posiadania Windowsa NT można mieć korzystając z kilku wielowątkowych aplikacji jednocześnie. Niestety, aplikacje proste, jednowątkowe najczęściej działają na tym systemie wolniej niż na przykład na Windows 98. Jest to spowodowane tym, że system ten jest rzeczywiście skomplikowany i jego wydajność daje się zauważyć dopiero przy dużych aplikacjach. Uruchamianie Notatnika w Windows NT przypomina strzelanie z armaty do wróbla.

W pierwszych latach istnienia systemu Windows NT prawdziwym kłopotem użytkowników był brak współpracy z niektórymi sterownikami. Zwłaszcza urządzenia peryferyjne, takie jak skaner czy drukarka przysparzały takich problemów użytkownikom. System był na tyle nowy i innowacyjny, że często brakowało do niego sterowników do wielu urządzeń, dlatego najczęstszym pytaniem użytkownika Windows NT, który chciał kupić drukarkę było nie pytanie o cenę, wydajność czy ekonomiczność, ale właśnie, czy dostępne są do tego urządzenia sterowniki działające w systemie Windows NT. Dziś, kiedy potomek Windowsa NT - Windows XP jest tak popularny, problem sterowników na szczęście zniknął.

Początkowo niestety nie było wiele programów i gier działających w systemie plików NTFS, a więc przez to - działających w Windowsie NT. Ten problem dzięki rosnącej popularności Windowsa XP również został już rozwiązany, jednak pierwsi użytkownicy Windowsa NT nie byli w bardzo komfortowej sytuacji jeśli chodzi o dostęp do aplikacji. Najgorzej było z grami komputerowymi, które musiały odwoływać się bezpośrednio do pamięci i kart graficznych, a poprzez interfejsy zastosowane w Windows NT nie były w stanie połapać się w gąszczu możliwości.

Podsumujmy zatem wymagania sprzętowe systemu Windows NT.

Procesor komputera działającego wydajnie z systemem Windows NT powinien być zgodny ze standardem Intela. Minimalnie wymagany jest 80 486 DX, jednak dla komfortowej pracy najlepiej posiadać procesor klasy przynajmniej Pentium 166, a nawet 200.

Jeśli chodzi o pamięć operacyjną, to system teoretycznie jest w stanie uruchomić się już na 12 MB pamięci. Jest to jednak wymóg dla samego systemu - na komputerze takiej klasy nie będzie można nawet uruchamiać aplikacji. Do tego potrzebne jest 16 MB. Rozsądna praca, posiadająca elementy wygody, rozpoczyna się na komputerach o 32 MB pamięci operacyjnej, a pełne korzystanie z większości funkcji - od 64 MB. Jeśli natomiast chcemy zainstalować na przykład Windows NT Server do pracy w sieci, komputer powinien być wyposażony w minimum 128 MB pamięci RAM. Jak na koniec lat dziewięćdziesiątych były to naprawdę bardzo wysokie wymagania sprzętowe.

Karta graficzna komputera musiała być zgodna ze standardem VGA (przynajmniej).

Partycja systemowa systemu Windows NT powinna była mieć co najmniej rozmiar 300 MB, oczywiście jeśli na tej partycji chcieliśmy mieć też niektóre aplikacje, jej rozmiar musiał być odpowiednio większy.

Oczywiście wymagana była myszka oraz napęd CD-ROM.

System operacyjny Windows Millennium Edition

System operacyjny Windows 98 przez długi czas miał zostać ostatnim systemem opartym na przestarzałej technologii zaczerpniętej jeszcze ze starego poczciwego DOSa. Microsoft i jego systemu operacyjne miały przejść już na nową technologię, system plików NTFS oraz jądro systemu Windows NT. Rozpoczęto prace nad stworzeniem systemu podobnego do następnego po Windows NT serwerowego systemu Windows 2000, który miał być niezawodny jak NT i multimedialny jak 98. Niestety, okazało się, że Microsoft nie jest jeszcze w stanie pogodzić tych dwóch cech w jednym systemie operacyjnym. Dlatego podjęto decyzję o stworzeniu "naprędce" ostatniego z linii systemów 9x - Windows Millennium Edition.

System ten, chociaż jeszcze oparty na jądrze DOSa, miał być zapowiedzią wielkich zmian, jakie miały pojawić się już wkrótce na polu systemów dla użytkowników domowych. Miał zaimplementować dużo rozwiązań Windowsa 2000, by być do niego podobnym jeśli nie pod względem stabilności to chociaż pod względem narzędzi i systemów bezpieczeństwa.

System Windows Millennium Edition niestety zawiódł oczekiwania użytkowników. Okazało się, że jest on jedynie nieco upiększoną i wyposażoną w wiele bajerów wersją systemu Windows 98. Dlatego prawdopodobnie najlepszą nazwą dla tej wersji Windowsa byłoby nie Millennium Edition, która to nazwa nasuwa skojarzenia z nowoczesnością i podsumowaniem wszystkich osiągnięć Microsoftu, ale Windows 98 Third Edition. System ten był wyprodukowany szybko i bez należytego przygotowania technicznego i analitycznego, dlatego zyskał sobie niechlubne miano najgorszego systemu Microsoftu od czasu Windowsa 95. Rzeczywiście, jego podobieństwo do Windows 98, zarówno wizualne jak i pod względem stabilności wołało o pomstę do nieba. Użytkownicy raczej byli przygotowani na nowoczesny system z prawdziwego zdarzenia, a otrzymali niestabilny, pozbawiony większości systemów bezpieczeństwa, okrojony system podobny do swojego poprzednika i niewnoszący niczego nowego do historii systemów operacyjnych. Nic zatem dziwnego, że pojawienie się Windowsa Millennium Edition przeszło raczej bez echa i nigdy system ten nie zbliżył; się pod względem liczby użytkowników do żadnego ze swych poprzedników i następców.

Założeniem systemu miała być zgodność z rozwiązaniami z systemu Windows 2000. Millennium miał przygotować grunt pod nowy system operacyjny, oparty na jądrze NT, dlatego w założeniach była możliwość używania programów przeznaczonych dla systemu Windows 2000. W praktyce okazało się, że było z tym różnie. Mimo że Windows Millennium miał być typowym systemem dla użytkowników domowych, raczej nie spotkał się z ich uznaniem. Większość z nich wybrała bowiem teoretycznie sieciowy system operacyjny Windows 2000, który powstał w tym samym czasie i był dużo lepszy niż jego DOSowa "kopia". Z czasem okazało się, że była to dobra decyzja, ponieważ Windows Millennium był systemem nieudanym, niestabilnym i podatnym na ataki z zewnątrz. Krótko mówiąc - produkowanie w jednym czasie dwóch systemów operacyjnych, w tym jednego opartego na przestarzałej technologii DOSa i reklamowanego jako zwiastun dobrego systemu opartego na jądrze NT było błędem ze strony firmy z Redmond. Dziś nie znam użytkowników, którzy posiadaliby system Millennium i byli z niego zadowoleni. Niektórzy po zainstalowaniu go "na próbę" szybko wracali do Windowsa 98 (!) lub stawiali na nowe rozwiązania w postaci systemu Windows 2000.

Ważną cechą systemu Millennium Edition, właściwie jedną z niewielu jego zalet, były całkiem znośne wymagania sprzętowe. Minimalnie system wymagał procesora klasy Pentium 166 i 32 MB pamięci operacyjnej. System działał dobrze już z procesorami klasy Pentium II oraz 64 MB pamięci operacyjnej. Na początku dwudziestego pierwszego wieku takie wymagania nie były wygórowane, zwłaszcza w porównaniu z Windows NT.

Niestety, system Windows Millennium Edition nie oferował użytkownikom niczego, czego by już nie mieli lub w każdej chwili mogli mieć. Nawet wbudowane w system najnowsze programy, takie jak przeglądarka internetowa Internet Explorer w wersji 5.5 czy Windows Media Player 7 nie były nie do zdobycia. Przejście z Windows 98 na Millennium właściwie charakteryzowało się tylko innym ekranem powitalnym przy uruchamianiu systemu. Nie uległy poprawie takie elementy, jak szybkość otwierania okien czy łatwość zarządzania nimi (co obiecywał Microsoft). Innym chwytem reklamowym Microsoft były piania zachwytu nad stabilnością systemu, zaczerpniętą z Windowsa NT i 2000. Oczywiście nie było to możliwe, ponieważ jądro systemu pozostało takie samo - DOSowe, zawodne i często ulegające awarii.

Niestety, jak się okazało w przypadku tego systemu, dobra, zakrojona na szeroką skalę kampania reklamowa nie jest w stanie pokonać bariery, jaką jest słabe wykonanie danego produktu. Mimo że Microsoft obiecywał szybsze uruchamianie programów, łatwiejsze korzystanie z okienek i ikonek, wprowadzenie wielu nowoczesnych technologii ułatwiających życie statystycznemu użytkownikowi, rzeczywistość przemówiła sama i bezlitośnie obnażyła niedociągnięcia, których w Windows Millennium Edition było całe mnóstwo. Złośliwi twierdzą, że cały system jest jednym wielkim niedociągnięciem. Aż tak źle nie było, ale jednak trzeba przyznać, że w porównaniu z wypróbowanym, połatanym przez lata systemem Windows 98 Windows Millennium raczej wypadał słabo.

Instalacja systemu Windows Millennium przypomina instalowanie Windowsa 98 - w tym względzie raczej niewiele się zmieniło. W zależności od parametrów komputera, proces instalacji zajmuje od 40 do 25 minut. Dobrym rozwiązaniem jest lepsza wizualizacja postępu pracy. W instalowaniu Windows 98 często komputer wygląda na zawieszony, ponieważ nie ma wielu elementów pod tytułem pasek postępu czy jakikolwiek znak, że komputer jednak żyje.

Instalacja systemu może przebiegać na kilka sposobów. Można zażyczyć sobie zainstalowanie minimalnej ilości składników w instalacji minimalnej, typowego zestawu narzędzi w instalacji typowej, a także możemy wybrać elementy systemu do zainstalowania korzystając z instalacji niestandardowej. Nowością jest możliwość dostosowania systemu dla potrzeb laptopa, dzięki wyborowi opcji instalacji przenośnej.

Aby zainstalować system, należy podać kilka informacji o samym produkcie (takich jak klucz systemu), a także dotyczących lokalizacji komputera czy strefy czasowej. Całe szczęście, jest to podawane na początku instalowania systemu, potem wszystko dzieje się automatycznie. Na pewno wielu użytkowników spędziło przy komputerze dwie godziny instalując Windowsa 98 i będąc w każdej chwili gotowym na podanie komputerowi jakichś informacji, o które Windows 98 pyta przez całą instalację.

Jeśli instalujemy Windows Millennium na komputerze, na którym istnieje już system operacyjny Windows 98, możemy wybrać łagodniejszą formę instalacji, jaką jest aktualizacja systemu do wersji Millennium Edition. Całe szczęście, jeśli zdecydujemy się na zachowanie systemu Windows 98 na dysku, łatwo można powrócić do niego po zainstalowaniu i przetestowaniu Windowsa Millennium. Nie ponosi się dodatkowych kosztów czasowych związanych z przeinstalowaniem wielu aplikacji. Jest to mechanizm bardzo wygodny.

Windows Millennium potrzebuje na własne pliki około 350 MB miejsca na dysku. W porównaniu z obecnymi systemami nie jest to dużo, jednak w momencie swojego pojawienia się raczej była to całkiem pokaźna ilość miejsca. Jest z tego jeden plus - system przenosi na dysk swoje instalatory, dlatego większość opcji, którą chcemy potem doinstalować nie wymaga używania płyty instalacyjnej, jak to było w przypadku Windows 98.

Oczywiście wielkość partycji systemowej nie może sprowadzać się tylko do ilości miejsca potrzebnej na skopiowanie plików instalacyjnych. Minimalnie trzeba na tej partycji posiadać zawsze 200-300 MB wolnej przestrzeni, ponieważ inaczej praca z niektórymi programami może być irytująco powolna.

Kolejnym niedociągnięciem jeśli chodzi o Windows Millennium Edition jest dość przypadkowe nie rozpoznawanie konkretnych urządzeń. System posiada dużo sterowników, jednak testy pokazały, że często system nie jest w stanie rozpoznać i zainstalować wielu urządzeń. Nie udało się zainstalować niektórych kart sieciowych, układów graficznych czy kart dźwiękowych. Największą wpadką programistów Microsoft było nie dołączenie do systemu sterowników dla karty dźwiękowej Sound Blaster Live. Również wiele urządzeń zewnętrznych, takich jak drukarki czy skanery, nie były w stanie działać na standardowych sterownikach będących na wyposażeniu Windowsa Millennium.

Jeśli chodzi o sterowniki, w jednym programiści Microsoftu się postarali - działają na tym systemie wszystkie sterowniki do systemów Windows 98 i 95. Ważne jest, że nawet jeśli w starym systemie coś działało, a w nowym takich sterowników nie ma, to podczas aktualizowania wersji systemu do Windows Millennium sterowniki są zachowywane. Oczywiście nie usprawiedliwia to braku sterowników do tak podstawowych elementów jak Sound Blaster Live.

Szybsze uruchamianie się systemu Windows Millennium Edition miało być spowodowane tym, że system nie przetwarza już DOSowych plików autoexec.bat oraz config.sys. Niestety, wraz z usunięciem komunikatów o uruchamianiu tych plików i tworzeniu strony kodowej, usunięto także możliwość wejścia do DOSowego menu systemu poprzez wciśnięcie klawisza [F8]. Oczywiście było to posunięcie błędne, ponieważ często zdarzało się w systemie 98, na podstawie którego przecież powstał Millennium Edition, by konieczne było uruchomienie systemu w trybie awaryjnym lub tylko z wierszem poleceń DOSa. W Windowsie Millennium miało być to niepotrzebne ze względu na jego niezawodność działania, jednak często wymagały tego na przykład programy antywirusowe i inne. Jedyną możliwością uruchomienia systemu w trybie tekstowo-DOSowym jest użycie dyskietki systemowej, co nie jest raczej sprawą wygodną. Często także taka dyskietka może ulec uszkodzeniu, najczęściej akurat w momencie, kiedy jest jedyną deską ratunku dla plików istniejących w komputerze.

Różnica czasowa pomiędzy szybkością uruchamiania się okien w systemach Windows 98 i Millennium Edition działa na korzyść tego drugiego, jednak nie jest to tak oszałamiające przyspieszenie jak to miał w zwyczaju twierdzić Microsoft.

Usunięcie przetwarzania niektórych plików systemowych DOSa nie oznacza, że jego kod jest pominięty w systemie. Wręcz przeciwnie, większość rozwiązań z jądra systemu została zaczerpnięta wprost z DOSa i raczej nie ma w nim rewolucyjnych zmian w porównaniu do innych systemów z tej rodziny. Rzeczywiście, możliwości DOSowe systemu zostały ograniczone, dlatego nie jest możliwe uruchomienie na Windowsie Millennium Edition programów działających w pełnym trybie rzeczywistym. Jest to zarazem zaleta jak wada - dobrą stroną jest fakt, że nie jest możliwe zainfekowanie systemu wirusem działającym w trybie rzeczywistym. Wadą natomiast jest brak możliwości działania w tym systemie pakietów narzędziowych takich jak Norton System Works czy Partition Magic. Całe szczęście pod tym ograniczonym DOSem bez problemu działają takie ważne aplikacje jak Norton Ghost oraz tekstowe pakiety do tworzenia partycji.

W Windowsie Millennium Edition ukłonem w stronę dużo lepszego od niego systemu Windows 2000 jest fakt, że niedozwolone są w nim operacje wykonywane z pominięciem systemu operacyjnego. Jest to cecha, dzięki której trudniej jest zaatakować komputer poprzez bezpośredni dostęp do warstwy sprzętowej. Każde odwołanie do sprzętu musi się zarówno w Millennium Edition jak i w 2000 odbywać za pośrednictwem sterownika do konkretnego urządzenia. Dzięki temu można stwierdzić rzadsze pojawianie się tak zwanych "blue screens", czyli znanych każdemu użytkownikowi starszych systemów Windows 98 i 95 niebieskie ekrany mówiące o krytycznych błędach systemu.

Osobny paragraf należy się w końcu multimediom w systemie operacyjnym Windows Millennium, reprezentowanym poprzez odtwarzacz multimedialny Windows Media Player 7. Odtwarzacz ten posiada wiele różnych ciekawych funkcji. Jeśli komputer ma podłączenie do Internetu, Windows Media Player po rozpoznaniu włożonej do czytnika płyty CD z muzyką jest w stanie pobrać z witryny Microsoft wiele ciekawych informacji na temat wykonawcy utworu, tytuły płyty czy nawet biografii zespołu. Inną ciekawą opcją programu jest możliwość połączenia się ze stroną internetową radia i wybór jednej z kilkudziesięciu stacji radiowych do posłuchania. Jest to możliwe dzięki wbudowaniu w program dostępu do witryny internetowej RadioGuide. Segregacja stacji radiowych tej witryny odbywa się na podstawie wielu kluczy, między innymi kraju (w tym Polska), rodzaju puszczanej muzyki, charakteru stacji i innych tego typu cech. Niestety, w Polsce w czasie wchodzenia na rynek Windowsa Millennium Edition dostęp do Internetu nadal odbywał się raczej za pośrednictwem modemu, a o łączach stałych i na tyle szybkich, by można było słuchać internetowego radia raczej niewiele osób słyszało. Wciąż była to inwestycja za droga na kieszeń pospolitego obywatela.

W Windows Media Playerze w wersji 7 Microsoft wprowadził w końcu instytucję playlisty. Dzięki niej można zaplanować kolejność odtwarzania interesujących nas utworów. Również pojawiła się możliwość przeglądania biblioteki plików multimedialnych, które mogą być odtwarzane w programie Windows Media Player. Na początku program przegląda zasoby dyskowe w poszukiwaniu takich plików i wyświetla ich listę w sposób dość przejrzysty i jasny. Całe szczęście możliwe jest określenie przeszukiwania na przykład tylko jednego katalogu, co jest bardzo przydatne jeśli posiadamy całą kolekcję multimediów w jednym miejscu. Często w takich bibliotekach mogłyby się znaleźć niepotrzebne nam dźwięki systemowe czy też dźwięki z gier komputerowych.

Windows Media Player w wersji 7 odróżnia się od swoich poprzedników całkiem nowym designem. Program wyposażony jest w mechanizm skórek, dzięki którym można ściągnąć z Internetu konkretny, przystosowany do naszego gustu i potrzeb wygląd programu. Jest to ciekawe ulepszenie programu, jednak zaczerpnięte z programu WinAmp, który system skórek ma już od początku swojego istnienia. Wraz z programem dostarczany jest podstawowy zestaw skórek, dzięki czemu możemy się cieszyć ładnym wyglądem programu nawet jeśli nie mamy dostępu do Internetu. Niestety, często okazywało się, że zmienianie skórki jest niedopracowane i powoduje na przykład wywalenie się programu i wyświetlenie komunikatu o krytycznym błędzie aplikacji, a nawet całkowitym zawieszeniem się całego systemu.

Bardzo ciekawym elementem programu Windows Media Player są tak zwane wizualizacje. Dzięki nim w czasie puszczania muzyki możemy cieszyć oczy pojawiającymi się w takt muzyki pięknymi obrazami i kolorami.

Tyle o programie do odtwarzania, teraz pora na omówienie programu do tworzenia elementów multimedialnych. Mowa tu o programie do tworzenia filmów - Windows Movie Maker. Jest to program o dość prostym interfejsie, pozwalający na tworzenie filmów z klocków, będących pojedynczymi klatkami filmu. Do tworzenia własnych filmów używa się plików graficznych, a także tak zwanych klipów wideo, czyli plików filmowych podzielonych na ujęcia. Po stworzeniu naszej własnej kompozycji, zapisuje się ją na dysku jako osobny plik WMV. Potem dzięki innym programom do obróbki filmów można przerobić ten format na bardziej przyjazny MPG czy AVI.

PO wczytaniu do programu pliku z filmem, program Windows Movie Maker automatycznie dzieli go na ujęcia. Oczywiście, można to robić ręcznie, jednak warto podkreślić, że sam program też robi to całkiem przyzwoicie. Dzięki temu film wczytany z dysku zostaje rozłożony na czynniki pierwsze, które można zobaczyć na "stole do montażu filmów", czyli wewnątrz okna programu. Poniżej znajduje się klisza filmowa, na którą należy przeciągać poszczególne części filmu w takiej kolejności, w jakiej mają być wyświetlane. W taki sam sposób można do naszej kompozycji dodawać pliki graficzne czy przepleść klipy jednego filmu scenami z drugiego. Na pewno takie tworzenie mieszanek wybuchowych powinno dać sporo radości.

Kiedy już stworzy się ciągłość klatek filmu, należy przejść do planowania tego, jak poszczególne ujęcia mają się przenikać, jak mają się zmieniać. Jest to tak zwany etap montażu precyzyjnego. W tym etapie można na przykład wyciąć niektóre elementy klipów. Działanie to jest całkiem intuicyjne i odbywa się przy pomocy osi czasu i pracy myszką. Przez cały czas mamy do dyspozycji okno podglądu, na którym możemy oglądać efekty naszej pracy.

Po zakończeniu pracy z naszym filmem, dzięki temu, że zapis pliku odbywa się w formacie WMV przystosowanym dla Internetu, możemy na przykład opublikować nasz film w sieci, wysłać go mailem czy umieścić na serwerze FTP. Niestety, znów na przeszkodzie w tej internetowej zabawie z plikami stanął w pewnym momencie brak dostępu do stałego Internetu w Polsce. Potem Windows Movie Maker nie był już tak mocno rozwijany, dlatego szybko poszedł w odstawkę i dziś niewielu użytkowników pamięta jeszcze o tym programie.

W Windows Millennium pojawiła się także nowa technologia Microsoft o nazwie Windows Image Acquisition. Dzięki tej technologii możliwe miało być zwiększenie wydajności takich elementów jak współpraca ze skanerami i aparatami cyfrowymi. Dzięki temu możliwe jest uruchamianie tego typu urządzeń na zasadzie plików czy folderów, ponieważ ikony reprezentujące sprzęt pojawiają się także w Moim Komputerze. Dzięki takiej integracji przeglądanie obrazów z urządzeń graficznych jest szybkie i łatwe.

Przejdźmy teraz do elementów, które w systemie Windows Millennium Edition są rozwinięte całkiem nieźle. Mowa tu oczywiście o elementach sieciowych. Tworzenie połączeń internetowych w Windowsie Millennium Edition jest dość proste, wystarczy skorzystać z intuicyjnego kreatora połączeń internetowych, który za rączkę prowadzi poprzez proces tworzenia nowego połączenia. Kiedy już stworzymy jeden zestaw ustawień, możemy zapisać go na dyskietce i resztę komputerów w sieci skonfigurować tak samo bez potrzeby ręcznego wpisywania parametrów. Różnorodność sieci komputerowych każe zadać pytanie, czy z każdą siecią kreator sobie radzi. Rzeczywiście, okazuje się, że w Windows Millennium Edition sieć konfigurowana jest bez problemów, zarówno jeśli jest to sieć bezprzewodowa, jak i sieć przewodowa typu Ethernet. Teoretycznie bezpieczeństwo systemu zostało zaimportowane z Windowsa 2000, dlatego powinno stać na wysokim poziomie. W praktyce bywało z tym różnie. Jedno jest pewne - w Windowsie Millennium Edition działa przynamniej obsługiwanie protokołów sieciowych TCP/IP i to, jak pokazują testy, na dość porównywalnym poziomie jak to ma miejsce w Windows 2000.

Jeśli chodzi o przeglądarkę internetową, nadal nic się nie zmieniło. Do systemu dołączana jest przeglądarka Internet Explorer i choć jest przeglądarką o bardzo niskim stopniu zabezpieczeń, to jednak właśnie z powodu dostępności z systemem jest najczęściej wykorzystywaną przeglądarką w całym Internecie. Wiele firm produkujących konkurencyjne przeglądarki oskarżają Microsoft o podejście monopolistyczne. Oprócz przeglądarki internetowej, system Windows Millennium Edition jest też wyposażony w program do obsługiwania poczty elektronicznej (Microsoft Outlook Express 5.5), a także w znienawidzony przez większość użytkowników program do prowadzenia rozmów przez Internet - MSN Messenger. Każdy, kto nie próbował usuwać z systemu tego małego programiku, nie ma pojęcia o tym, co to znaczy napisać program, który trzyma się systemu "rękami i nogami". Użytkownicy nie lubią być uszczęśliwiani na siłę, a tak właśnie zachowuje się Microsoft. Nic więc dziwnego, że większość osób nawet nie spojrzy na MSN Messengera, który jak się okazuje jest całkiem ciekawym programem do internetowych pogaduszek.

Dziś raczej większość gier wykorzystuje technologię DirectX i jest pisanych tak, by spełniać wymagania jądra systemu NT. Jednak kiedy na rynku pojawiły się dwa systemy - 2000 i Millennium Edition, tylko ten drugi miał możliwości współdziałania z niektórymi starszymi grami, pisanymi pod Windows 98 i jądro DOSowe. Dlatego właśnie wielu graczy jeśli nie przeszło na Windows 2000, to właśnie dlatego, że Millennium Edition oferował im większe możliwości jeśli chodzi o stare gry.

Jeśli chodzi o gry, Windows Millennium Edition nie jest bardzo ciekawym systemem. Posiada niezbyt nową wersję biblioteki DirectX (7.1), dlatego często trzeba doinstalować nową wersję tej biblioteki aby grać na tym systemie w niektóre (wtedy) nowe gry. Rozbudowany został natomiast panel sterowania o nazwie Opcje Gier. Można w nim ustawić możliwość rozmów głosowych przez Internet, jeśli gra się zespołowo przez Sieć, a także, co jest oczywiste, ustawić wszelkie elementy związane z konfiguracją padów, joysticków i innych tego typu urządzeń.

Oprócz wsparcia dla gier, Windows Millennium Edition oferuje graczom kilka nowych gier, z których większość są grami internetowymi.

Na plus systemu Windows Millennium Edition należy na pewno zaliczyć rozbudowany system pomocy i dość bogatą kolekcję narzędzi diagnostycznych. Wyposażono system także w dwie ważne funkcje jeśli chodzi o zabezpieczenia - możliwe jest sprawdzenie, czy sterowniki mają certyfikat Microsoft, oraz zaimplementowana została zaawansowana obsługa zabezpieczenia plików systemowych, znana z Windowsa 2000. Dzięki tej usłudze, niemożliwe staje się przypadkowe skasowanie ważnych plików potrzebnych do poprawnego działania systemu. Jest to zatem także zabezpieczenie przez wirusami, których atak polega na niszczeniu plików systemowych. Zasada działania tej funkcji jest dość prosta - system wykrywa, że plik systemowy jest zły, usunięty lub uszkodzony i przy restarcie systemu przywraca jego wersję domyślną, którą przechowuje wewnątrz kopii zapasowych systemu.

Ciekawą funkcją Windows Millennium Edition jest System Restore. Narzędzie to może w każdej chwili wykonać "snapshot", czyli coś w rodzaju "stopklatki" systemu operacyjnego. W takiej "stoplkatce" znajdują się najważniejsze pliki systemowe oraz elementy dotyczące ustawień systemu operacyjnego. Kiedy system ulegnie awarii, bardzo łatwo jest przywrócić jego działającą wersję z którejś ze zrobionych "stopklatek". Jest to funkcja bardzo ciekawa i często może uratować system operacyjny po awarii. Niestety, jak to zwykle bywa z kopiami zapasowymi, jedna taka "stoplkatka" zajmuje na dysku naprawdę sporo miejsca. Jednak jeśli chcielibyśmy na przykład zrobić obraz dysku za pomocą Norton Ghost, to i tak musielibyśmy się z tym liczyć.

Jak już wiemy, bardzo rozbudowany w systemie operacyjnym Windows Millennium jest system pomocy. Wprowadzono w tym systemie znane "zapytania" do systemu pomocy. Wystarczy zadać pytanie, a system analizując je wybiera z pomocy tematy, w których może znajdować się odpowiedź na pytanie. Pomoc jest stworzona w formacie HTML, który jest łatwy w obsłudze i przyjazny dla użytkownika. Producenci sprzętu i systemów mogą zmieniać niektóre elementy systemu pomocy tak, by w jednym miejscu użytkownik mógł uzyskać informacje na temat każdego z zainstalowanych komponentów. Również w Windows Millennium pojawiła się możliwość wysyłania do Microsoftu komunikatów o powstałych błędach lub możliwość komunikowania się bezpośrednio z producentem danego sprzętu czy programu za pośrednictwem poczty elektronicznej. Jeśli uda nam się doprowadzić do tego, że specjaliści odpowiedzą, prawdopodobni w kolejnej poprawce do systemu umieszczą odpowiedź i na to pytanie w pomocy systemowej.

Znana zwłaszcza z systemu operacyjnego Windows XP funkcja Auto Update jest obecna także w systemie Windows Millennium Edition. Dzięki tej funkcji monitorowane są strony Microsoft, i użytkownik może być natychmiast powiadomiony, jeśli pojawi się jakakolwiek poprawka do systemu. Można także ustawić funkcję Auto Update tak, by sama, bez pytania pobierała i instalowała aktualizacje. Jest to bardzo wygodne, chociaż niektórych użytkowników może irytować fakt, że wówczas nie mają ręki na pulsie i tak naprawdę nie wiedzą, co jest akurat ściągane do ich komputera.

Niestety, wszystkie te zalety nadal nie mogą zatuszować faktu, że jak na system "nowoczesny", mający wprowadzić użytkowników w nowe millennium, nie jest on zbyt okazały. Nie wygląda jakoś szczególnie lepiej niż system Windows 98. Niestety, nigdy nie opłacało się kupować tego systemu za ciężkie pieniądze tylko dlatego, że był to system "nowy". Już lepiej było zainwestować w system Windows 2000.

System operacyjny Windows 2000

Windows 2000 jest kolejnym wcieleniem systemu Windows NT, opartego na zupełnie nowej technologii i nowym jądrze, które nie ma już wiele wspólnego z systemem DOS. Początkowo system ten był reklamowany przez firmę Microsoft jako system dla zastosowań w biznesie. Rzeczywiście, system ten z łatwością spełnia wszystkie wymagania, jakie mogą mieć użytkownicy biznesowi. Jest przede wszystkim systemem o dużym poziomie bezpieczeństwa, czego nie dało się powiedzieć o Windowsach z rodziny 95/98/ME. Oprócz tego, system ten odziedziczył po swoim poprzedniku, Windowsie NT, wyjątkową jak na systemy z Redmond stabilność działania.

System operacyjny Windows 2000 zawiera wiele potężnych narzędzi systemowych. Poprawione zostało w nim zarządzanie energią, dzięki czemu jest to system bardzo dobry dla notebooków. Oprócz tego dodana została zaawansowana obsługa takich elementów jak złącza USB czy porty podczerwieni.

Jednakże, największe korzyści można zaobserwować jeśli chodzi o zastosowania sieciowe. System posiada odpowiednie wsparcie dla utworzenia serwerów sieciowych, serwerów stron internetowych, FTP czy poczty elektronicznej.

Początkowo nie używało się raczej systemów Windows 2000 do rozrywki. Do tego przeznaczony był system Windows Millennium, który zawierał wszelkie elementy potrzebne do oglądania filmów, słuchania i tworzenia muzyki, czy do gier. Jednak z czasem wielu graczy doceniło także stabilność systemu. Wiele firm produkujących gry komputerowe dodało do swoich produktów obsługę jądra NT, dzięki czemu możliwe było cieszenie się grami komputerowymi na stabilnym systemie. Nie da się jednak ukryć, ze system ten pomyślany był raczej jako narzędzie do pracy niż do zabawy.

Technologia NT ma to do siebie, że nie pozwala programom na odwoływanie się do sprzętu z pominięciem systemu operacyjnego. Jest to oczywiście świetna funkcja, mocno podnosząca bezpieczeństwo plików. Jednak właśnie dlatego wiele gier pisanych dla technologii Windows 95/98 nie mogło działać na Windows NT i Windows 2000. Odwoływały się one bowiem bezpośrednio do karty graficznej, a system działający w technologii NT na to nie pozwala. Szybko jednak okazało się, że korzystanie ze sterowników systemowych nie opóźnia bardzo działania gier, i szybko skorzystano z technologii NT do tworzenia gier komputerowych. Obecnie ogromna większość gier współpracuje bez zarzutu z tą technologią.

Minimalne wymagania sprzętowe do rozruchu i działania systemu operacyjnego Windows 2000 nie są zbyt wysokie, jednak jak to zwykle bywa, wymagania te rosną, jeśli chcemy bez zarzutu i płynnie korzystać z systemu i wielozadaniowości. I tak, minimalnie należy posiadać komputer klasy Pentium 133, 700 MB miejsca na dysku o wielkości minimum 2 GB oraz 32 MB pamięci operacyjnej. Należy także posiadać kartę graficzną zgodną ze standardem AGP. Konfiguracja zalecana przez firmę Microsoft jest wyższa - producenci mówią o 64 MB pamięci operacyjnej, procesor klasy Pentium II 266 oraz dysk o pojemności większej niż te minimalne 2 GB. Oczywiście w nowych komputerach te wymagania spełnione są w stu procentach.

System operacyjny Windows 2000 posiada wbudowane wiele różnych sterowników do sprzętu i urządzeń peryferyjnych. Pełna lista zgodności znajduje się na stronach internetowych firmy.

Jedną z niewielu cech systemu, które upodabniają go raczej do Windowsów z linii 9x jest sposób działania sterowników do urządzeń. Istnieją dwa modele zachowań. Pierwszym z nich, zaimplementowanym w Windows NT, jest technologia KMD (Kernel Model Driver). W tej technologii sterowniki obsługują całą pracę urządzenia. Drugi model działania to WDM (Win32 Driver Model). Ta technologia działała w Windows 98, a następnie w Windows 2000. W tym modelu działania sterownik oddaje w ręce systemu operacyjnego takie czynności jak przydział zasobów dla urządzenia czy też rozpoznanie podłączonego sprzętu.

Sterowniki używane w Windows 2000 różnią się od tych używanych w Windows 98. Przede wszystkim, aby taki sterownik został dopuszczony do pracy z Windows 2000 musi potrafić dodawać urządzenia bez konieczności ponownego rozruchu sytemu, jak to miało miejsce w Windows 98.

W Windows 2000 pojawiły się niemal wszystkie sterowniki potrzebne do poprawnej pracy większości używanego wówczas sprzętu. Inne sterowniki, nowsze, można bez trudu znaleźć w Internecie. Problem pojawia się niestety przy próbie uruchomienia oprogramowania nagrywarek - najczęściej system wyrzuca komunikat o błędzie. Jest to spowodowane tym, że w systemie Windows 2000 nie ma wbudowanej biblioteki ASPI, dzięki której tego typu urządzenia mogą funkcjonować. Całe szczęście, większość programów do nagrywania płyt dostarczanych jest wraz z tą biblioteką. Starsze programy przeznaczone dla Windows 98, nawet jeśli ruszą pod Windows 2000, mogą nie działać poprawnie. Podobne problemy mogą mieć właściciele modemów przeznaczonych dla Windows 98. Większość tanich, popularnych modemów nie przeszło testów zgodności z systemem operacyjnym Windows 2000. Jest to spowodowane tym, że modemy te nie posiadają własnego procesora, a ich działanie opera się na procesorze komputera oraz na programach do połączenia z Internetem. Aby działały poprawnie, nie mogą korzystać ze standardowych sterowników modemowych, ale ze specjalnych sterowników nieprzystosowanych do pracy w Windows 2000.

Ponieważ system ten nie był pomyślany jako system do gier komputerowych, większość "wyjadaczy" raczej poczuje różnicę na niekorzyść systemu Windows 2000. Chociaż jeśli w grze nie chodzi o jak największą liczbę klatek na sekundę (czytaj: nie jest to strzelanka w stylu Quake III), gracze powinni być raczej zadowoleni.

Inaczej przebiega też w Windows 2000 zarządzanie pamięcią. Zbyt częste odwoływanie się do pliku wymiany w tym systemie może niestety powodować jego zawieszenie i w konsekwencji szybki brak pamięci operacyjnej. Dlatego lepiej nie uruchamiać na tym systemie gier i programów, które wymagają dużej ilości pamięci operacyjnej, lub jeśli tej pamięci fizycznie w komputerze dużo nie ma. Jak podkreśla Microsoft, jego priorytetami przy tworzeniu systemu Windows 2000 nie było zadowolenie graczy, ale przede wszystkim stabilność systemu i bezpieczeństwo danych.

Jeśli nie posiadamy zbyt dużo pamięci operacyjnej, zawsze można bazować na pamięci wirtualnej systemu. Jest ona zwykle fabrycznie ustawiona na półtorej wielkości pamięci dostępnej fizycznie. Można jednak zwiększyć ten współczynnik i wykorzystywać więcej pamięci wirtualnej kosztem miejsca na dysku.

System Windows 2000 charakteryzuje się przede wszystkim rozbudowanym zestawem narzędzi systemowych do zarządzania i administracji systemem. Większość tych narzędzi można znaleźć w folderze Narzędzia Administracyjne. Aby mieć do niego dostęp, należy na komputerze posiadać prawa administratorskie.

Przede wszystkim, system został wyposażony w Microsoft Management Console, czyli konsolę zarządzania systemem. Program ten jest bardzo rozbudowany i pozwala na łatwą zmianę różnych elementów konfiguracji systemu. Na przykład, dzięki centrum zarządzania można łatwo zmienić konfigurację okienek.

Aby uruchomić Microsoft Management Console, należy kliknąć prawym przyciskiem myszki na ikonie Mój Komputer, a tam wybrać polecenie "Zarządzaj...".

Aby zmieniać elementy konfiguracyjne systemu, można także oczywiście działać za pomocą Panelu Sterowania. Występuje w nim kilka różnic w stosunku do poprzednich wersji systemu Windows 98. Na przykład, nie ma w panelu ikonki "Devices" ("Urządzenia"), dzięki której konfigurowało się sprzęt w komputerze.

Windows 2000 ma sporo zalet. W wielkim skrócie postaram się przytoczyć niektóre z nich.

I tak, system może pracować zarówno we współpracy z systemem plików FAT 32, jak i NTFS. Sugeruje się jednak stosowanie systemu NTFS, choćby z tego powodu, że w FAT 32 maksymalny rozmiar partycji wynosi 8 GB, a maksymalna wielkość pliku 3-4 GB. Dziś na przykład jeden obraz płyty DVD wymaga około 4,5 GB pamięci dyskowej. Inną zaletą systemu plików NTFS jest fakt, że możemy zabronić dostępu do jakiegoś ważnego pliku innym użytkownikom danego komputera.

System posiada dobre zabezpieczenia jeśli chodzi o wielu użytkowników. Stosowane szyfrowanie haseł do logowania jest całkiem niezłe, dlatego dobre hasło trudno jest złamać.

Jeśli jesteśmy przy wielu użytkownikach, istnieją w systemie rozbudowane funkcje administratorskie pozwalające na zarządzanie kontami użytkowników. Można na przykład ograniczyć użytkownikom wielkość przestrzeni dyskowej przeznaczonej na ich pliki, a także umożliwić lub zabronić dostępu do funkcji systemowych dla poszczególnych osób.

Innymi zaletami systemu jest dobre zarządzanie pamięcią, a także bezawaryjność pracy, dobra obsługa urządzeń i przede wszystkim stabilność systemu.

Jeśli chodzi o skrót wad systemu, można wymienić właściwie tylko brak współpracy z niektórymi grami, a także z początku brak odpowiedniego oprogramowania. Obecnie jednak większość gier i programów jest zgodna z systemem Windows 2000. Jeśli natomiast jakieś gry nie chodzą - cóż, system ten miał być systemem biurowym, nieprzeznaczonym dla koneserów gier komputerowych.

System operacyjny Windows 2003 Server

Następcą systemu operacyjnego Windows 2000 jeśli chodzi o zastosowania sieciowe jest Windows 2003 Server. Wykorzystano w nim większość sugestii użytkowników dotyczących Windowsa 2000, a także przeniesiono z niego najbardziej udane elementy. System dzięki tym elementom oraz innym wprowadzonym tylko dla tego systemu ułatwiają administrowanie, zarządzanie i obsługę dla wielu użytkowników i administratorów sieci. System ten jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla firm, które potrzebują stabilnego środowiska dla wykonywania swoich zadań, a także dobrego systemu dla utworzenia infrastruktury sieciowej w firmie.

Jeśli istnieją jakieś wytyczne, dzięki którym użytkownicy mogą wyrażać swoje życzenia co do tego jak ma wyglądać wydajny, przyjazny system sieciowy, to system operacyjny Windows 2003 Server spełnia jeśli nie wszystkie to zdecydowaną większość z nich. Przede wszystkim system jest bowiem niezawodny, stabilny i skalowalny.

Bardzo ważną cechą systemu jest rozszerzenie go o możliwości platformy Microsoft .NET. Jest to zestaw różnych programów ułatwiających pracę w sieci, udostępnianie danych i urządzeń sieciowych i komunikowanie się z innymi komputerami działającymi w sieci komputerowej przedsiębiorstwa.

System Windows 2003 Server wyposażony został w szereg możliwości, dzięki którym może on spełniać rolę wielu różnych serwerów sieciowych. Jest to system uniwersalny. Pozwala na stworzenie w sieci klientów serwera plików, serwera poczty internetowej, serwera stron internetowych WWW i aplikacji, serwera terminalowego, serwera dla obsługiwania wielu rożnych protokołów sieciowych, na przykład HTTP czy FTP, a nawet serwera domen i nazw sieciowych DNS.

System operacyjny Windows XP

System operacyjny Windows XP, znany przez długi czas pod nazwą kodową Whistler, jest obecnie najbardziej popularnym systemem operacyjnym do zastosowań domowych, biurowych i biznesowych. Dwie linie tego systemu pozwalają na zastosowania zarówno amatorskie jak i profesjonalne. System, którego nadejście było przez wielu użytkowników wyczekiwanym wydarzeniem, rzeczywiście okazał się tak dobry, jak utrzymywali to programiści Microsoft.

Już na pierwszy rzut oka widać, że system ten wchodzi w nowe tysiąclecie. Charakteryzuje się zaprojektowano na nowo szatą graficzną, której charakterystyczne cechy to opływowość kształtów oraz pastelowe kolory. Można wybrać pośród trzech wbudowanych wersji kolorystycznych - niebieskiej, srebrnej i oliwkowej.

System Windows XP jest bardzo stabilny. Jako system oparty na nieco zmodyfikowanym jądrze NT jest systemem niezawodnym i właściwie niemożliwym do zawieszenia w czasie normalnej pracy. Możliwe jest wykonywanie na nim działań zarówno profesjonalnych, jak i domowych, z nastawieniem na multimedia.

Istnieje kilka rożnych wersji tego systemu operacyjnego. Jest więc system Windows XP 32-bitowy, oraz system 64-bitowy, przeznaczony do nowych komputerów, które tę technologię mają już zaimplementowaną. System ten jest przeznaczony zwłaszcza do procesorów 64-bitowych, chociaż prawdziwy szok właściciele takich procesorów powinni przeżyć w momencie zainstalowania 64-bitowego Windowsa Vista - najnowszego dziecka Microsoft.

Wróćmy jednak do Windows XP. Jest to system, który daje wiele możliwości współpracy z komputerem dla szerokiego grona użytkowników. Jest to system odporny na uszkodzenia, a dzięki wysokim zabezpieczeniom i wbudowanym takim elementom jak ochrona antywirusowa czy zapora ogniowa jest też trudny do złamania przez hakerów i do zainfekowania przez wirusy.

Istnieją dwie podstawowe wersje systemu Windows XP. Pierwsza z nich najlepiej nadaje się do zastosowań domowych - Jest to Windows XP Home Edition. Posiada on większość cech profesjonalnej wersji, jednak jest łatwiejszy w obsłudze, a większość opcji niepotrzebnych dla zastosowań amatorskich i rozrywkowych jest ukryta. Drugim rodzajem systemu jest Windows XP Professional. W tym systemie każdy administrator systemów, sieci i serwerów znajdzie coś dla siebie, a przy okazji posiada on wszystkie funkcje Windowsa XP Home. Dzięki temu wersja Professional może działać zarówno jako system biznesowy, jak i nieco rozbudowany system domowy i multimedialny. Oprócz tych systemów wyróżnia się także sieciowy Windows XP Server.

System operacyjny Windows XP Professional łączy w sobie wszystkie zalety systemów Windows Millennium, Windows 2000 i Windows 2003 Server. Niestety, spore wymagania sprzętowe uniemożliwiają zainstalowanie go na starszych komputerach. System samej pamięci operacyjnej potrzebuje do poprawnego i płynnego działania MINIMUM 128 MB, a miejsca na dysku zajmuje około 3-4 GB, w zależności od zainstalowanych parametrów. Najlepiej jest także posiadać procesor o częstotliwości taktowania powyżej 1 GHz.

Podsumowanie

Chociaż systemy z rodziny Windows przeszły długą drogę i obecnie są jednymi z wielu systemów komputerowych, należy przyznać, że ich twórca, firma Microsoft jest dziś właśnie dzięki nim największym potentatem na rynku oprogramowania i systemów operacyjnych. Microsoft posiada opatentowane mechanizmy, z których nie chce rezygnować na rzecz standardów używanych w wielu innych systemach. Wielu użytkowników i informatyków obracających się w środowisku ma to za złe firmie Microsoft. Nazywa się tę firmę monopolistą i na całym świecie ciągle toczą się przeciw niej postępowania sądowe antymonopolistyczne.

Trzeba jednak przyznać, że w swojej pracy nad systemami operacyjnymi Microsoft przebył długą drogę. Rozpoczął właściwie od tekstowego DOSa, aby potem stworzyć na niego nakładkę graficzną. Z czasem nakładka ta była rozwijana, aż stała się pełnoprawnym systemem operacyjnym Windows 95. Kolejne kamienie milowe na drodze firmy to oczywiście wynalezienie technologii NT oraz wprowadzenie na rynek najlepszego systemu operacyjnego - Windowsa XP.

Oczywiście nie brakowało też wpadek. Wypuszczenie na rynek tego samego roku dwóch systemów - Millennium Edition i 2000 - było błędem, za który płacili słoną gotówką użytkownicy Windowsa Millennium. Niektóre systemy operacyjne były lepsze, inne gorsze, jedne bardziej, inne mniej stabilne. Jednak w końcu wszystko przeszło do szczęśliwego finału - wyprodukowania Windowsa XP.

Obecnie świat ujrzał najnowsze dziecko Microsoft - Windows Vista. Należy mieć nadzieję, że system ten okaże się jeszcze lepszy od Windowsa XP i będzie mógł któregoś dnia wyprzeć go, tak jak XP wyparł Windowsa 2000.

Wśród systemów firmy Microsoft każdy zasługuje na osobne zdanie, dlatego każdy powinien przeanalizować wady i zalety systemu, zanim zdecyduje się na zakup któregoś z nich. Oczywiście - polecamy Windowsa XP.

REKLAMA

Informatyka: Strona główna - WINDOWS - system operacyjny

WINDOWS system operacyjny

Komputer bez oprogramowania jest bezużyteczną maszyną - nie ma sposobu porozumiewania się użytkownika z komputerem, po jego włączeniu nie można nic zrobić. Dopiero po zainstalowaniu systemu operacyjnego maszyna "ożywa" - wie jakie ma parametry, użytkownik może wydawać jej polecenia, instalować różnorodne programy, tworzyć i zarządzać plikami itd.

System operacyjny - to program, który ma za zadanie: zarządzanie i nadzorowanie pracy komputera oraz wszystkich urządzeń peryferyjnych podłączonych do niego. Tworzy środowisko, w którym pracują inne programy. Zarządza danymi zapisanymi na dyskach (twardych i elastycznych - dyskietkach).

Pełni on następujące funkcje:

- zapewnia obsługę dialogu pomiędzy użytkownikiem a komputerem,

- nadzoruje wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi urządzeniami systemu,

- organizuje zapis informacji na dysku,

- zarządza pamięcią operacyjną,

- ułatwia tworzenie i uruchamianie innych programów,

- sygnalizuje błędy.

Rodzaje systemów operacyjnych.

Jednym z pierwszych systemów operacyjnych był DOS. Zyskał on dużą popularność, ze względu na prostotę obsługi i niezawodność. Po kilku latach firma Microsoft wyprodukowała nowy system operacyjny, o nazwie Windows, który pracuje w przyjaznym dla użytkownika środowisku graficznym. Rozwija go do dziś tworząc kolejne wersje (95, 98, 2000, NT). Obecnie istnieje na rynku wiele konkurencyjnych systemów operacyjnych dla komputerów osobistych, jednym z najpopularniejszych jest Linux, Mac OS, Unix.

Podstawowe pojęcia w systemie operacyjnym WINDOWS.

Pulpit - ekran wraz ze wszystkim co na nim widać.

Okno - otoczony prostokątną ramką fragment ekranu, w którym wyświetla swoje informacje i przyjmuje od nas polecenia.

Ikona - mały rysunek reprezentujący program, folder, dokument itp.

Organizacja systemu Windows.

Pasek zadań - jest najczęściej wykorzystywanym elementem Windows. Menu Start zapewnia możliwość uruchamiania aplikacji, a większą jego część zajmują etykiety aplikacji aktywnych. Oprócz szybkiego dostępu do aplikacji na pasku zadań jest wyświetlana godzina

Standardowo w Menu Start można znaleźć następujące pozycje:

Programy - szybki dostęp do aplikacji zainstalowanych pod systemem

Dokumenty - po zainstalowaniu pakietu Office szybki dostęp do ostatnio otwieranych dokumentów

Ustawienia - dostęp do Panelu Sterowania

Znajdź - możliwość wyszukiwania plików i folderów na dysku

Pomoc - czyli podpowiedzi systemu

Uruchom - uruchamianie wybranego programu z możliwością przekazania mu dodatkowych parametrów lub opcji

Zamknij system - zakończenie pracy w systemie Windows i bezpieczne wyłączenie lub zrestarowanie komputera.

Systemy operacyjne Windows

Seria Windows to systemy operacyjne sprawujące kontrolę nad innymi programami. Są one graficznymi odpowiednikami DOS-a (systemu Microsoftu powstałego na początku lat 80-tych), na którego bazie część z nich pracuje. Dość wcześnie wyszły starsze wersje z użycia za sprawą Windows 95, który z resztą przysporzył PC-tom tylu wielbicieli. Dziś głównie należy skupiać uwagę na wersjach 98 i wyższych. "Windowsy" wyróżniają się prostotą obsługi, funkcjonalnością , szeroką gammą zastosowań, jednak głównym w tej chwili atutem jest ich bezpieczeństwo i niezawodność (głównie wersje NT). Początkujący użytkownicy komputera mogą się cieszyć tym, że wymienione obok cechy łączą się w wyśmienity sposób z intuicyjnym interfejsem

Historia powstania Windows:

1985 - Windows 1.0

1987 - Windows 2.0

1990 - Windows 3.0

1992 - Windows 3.1

1993 - Windows NT 3.1

1994 - Windows NT 3.11

1994 - Windows NT 3.5

1995 - Windows 95

1996 - Windows NT 4.0

1998 - Windows 98

1999 - Windows 98 SE

2000 - Windows 2000

2000 - Windows Millennium

2001 - Windows XP

2003 - Windows SERWER

2006 - Windows Vista

2008 - Windows Serwer

2009 - Windows 7

Windows NT

Początkowo Systemy Windows NT (skrót od New Technology) były biurowymi odpowiednikami serii Windows 9x. Wykorzystywały system plików NTFS (szybszy i bezpieczniejszy niż FAT z Windows 9x). Charakteryzowały się ogromną stabilnością, bezpiecznym działaniem, wysokim poziomem zabezpieczeń - czyli tym wszystkim czego potrzebują duże przedsiębiorstwa. Rozrywka została ograniczona do minimum (Windows NT 4.0 nie wykorzystywały np. popularnych formatów multimediów, DVD). W nowszych wersjach Windows zastosowano jednak inne rozwiązanie. Firma Microsoft połączyła najlepsze cechy obydwu rodzin "Okienek". Dobrym posunięciem było również odejście od DOS-a, jako podstawy systemu operacyjnego. Tak powstały Windows 2000 oraz Windows XP. Wyróżniają się zarówno stabilnością, bezpieczeństwem, jak i funkcjonalnością oraz szeroką gammą zastosowań.

Systemy tej rodziny sprawdzą się zarówno w biurze jak i w domu. Doskonale wypełnią każde zadanie. Dla początkujących i posiadaczy słabszych komputerów poleciłbym jednak Windows 9x.

Windows 9x

Systemy z tej serii towarzyszą nam przy pracy z komputerem od dobrych paru lat. Pierwszym programem z pod znaku 9x był Windows 95. Następnie pojawił się Windows 98, 98SE, lecz system kończący serię to Windows Millennium (został opisany w następnym dziale). Windows 98/98SE jest obecnie najpopularniejszym w Polsce systemem operacyjnym. Stosowany jest zarówno w biurach jak i domach prywatnych. Jego intuicyjna obsługa znacznie ułatwia pracę z komputerem (nawet początkujący nie powinni mieć z nim problemu). O jego niezwykłej popularności zadecydowały również niskie wymagania sprzętowe i mała ilość zajmowanego miejsca na dysku twardym przez sam system. Dzięki temu Windows 98 będzie działał prawidłowo także na najsłabszych komputerach. Jest bardzo wydajny w grach komputerowych, które zresztą pisane są przede wszystkim dla niego. Windows 98 oferuje łatwą konfigurację internetu, w prosty sposób można się również połączyć w sieć. System ten obsługuje większość nowoczesnych formatów i technologii. Windows 98 nie sprawi kłopotów także podczas przyłączania oraz konfiguracji sprzętu - większość sterowników urządzeń pasuje do systemu Microsoftu. Niestety jak każdy program Windows 98 posiada również wady, i to dość poważne. Jego podstawowym mankamentem jest bardzo mała stabilność. System wiesza się z powodu choćby najmniejszych błędów. Często są one spowodowane przeładowaniem Windows, instalacją zbyt wielu programów lub po prostu niedbalstwem programistów. Następną wadą systemu jest brak możliwości ochrony danych. Windows 9x pracuje w systemie plików FAT lub FAT 32, które nie radzą sobie z szyfrowaniem i zabezpieczaniem plików. Wiąże się z tym także podatność systemu na wirusy, bardzo liczne ostatnimi laty. Dlatego warto pracując z Windows 98 zaopatrzyć się w dobry program antywirusowy. Mimo tych niedociągnięć system Windows 98/98SE warto polecić wszystkim, niezależnie od zastosowań. Jednak osoby posiadające szybsze komputery powinny zastanowić się nad wyborem dużo lepszych Windows 2000 i Windows XP.

System godny polecenia przede wszystkim początkującym użytkownikom komputera Może on także zainteresować graczy, internautów oraz posiadaczy słabszego sprzętu

Windows Me

Windows Millennium Edition, jak wskazuje jego nazwa wydany został w 2000 roku. Jest ostatnim przedstawicielem serii Windows 9x. Jako następca systemu 98 głównie odznacza się niezłą obsługą multimediów. Wbudowany w niego został, wszystkim doskonale znany, Windows Media Player (wersja 7.0), Internet Explorer w wersji 5.5 (oferuje wiele nowych możliwości) oraz aplikacja o nazwie Move Maker, która pozwala na tworzenie filmów. Nie jest to przypadkowe posunięcie Microsoftu. Windows Me został dostosowany głównie do rozrywki jest więc typowym systemem domowym. W porównaniu z poprzednikiem, Windows millennium wzbogacony został o obsługę archiwów typu ZIP. Podnosi to znacząco bezpieczeństwo danych oraz możliwości folderów. Skompresowany folder w formacie ZIP zajmuje znacznie mniej miejsca i może chronić dane przed intruzami. Rozbudowany został również moduł Windows Uptade, umożliwiający aktualizację systemów operacyjnych lub innych aplikacji Microsoftu. Warto z niego korzystać gdyż zamieszczone w internecie łatki często znacznie poprawiają działanie uaktualnionych programów. Zdecydowanym ujemnym czynnikiem wpływającym na ogólną ocenę Windows Me jest mała stabilność. System wiesza się jeszcze częściej niż Windows 98! Niewątpliwie winę za to ponoszą programiści, przez których ręce przewinęła się ogromna ilość błędów. Na szczęście sytuację poprawia wspomniany wcześniej moduł Windows Uptade, którego uaktualnienia naprawiają większość niedociągnięć. Kolejną wadą systemu są niewymierne wymagania sprzętowe. WIndows Millennium Edition - aktualizacja Windows 98 wymaga znacznie szybszego komputera. Nie ma się co czarować. Windows Me jest zdecydowanie nieudanym systemem operacyjnym. Oparty na tej samej technologii co jego poprzednik, nie oferuje znaczących zmian. Lekko zmieniony wygląd, nowe ikony i tapety - to niewiele. Odradzam korzystanie z tego systemu.

Windows Millennium jest systemem typowo domowym. Raczej nie nadaje się do pracy Jest dobry do gier i obsługi multimediów

Windows 2000

Windows 2000 Professional powstał jako następca, popularnego w biurach, Windows NT 4.0. Opiera się na podobnej do poprzednika technologii i systemie plików NTFS. Istnieje jednak opcja, która daje powody do pewnych wątpliwości co do genezy systemu. Jest to możliwość pracy w systemie plików FAT16 oraz FAT32. Nie jest to jedyne podobieństwo Windows 2000 do serii Windows 9x, system bowiem został napisany w sposób możliwie najbardziej uniwersalny. Otóż Windows 2000 Professional jest pierwszym systemem operacyjnym łączącym w sobie najlepsze cechy, zarówno serii Windows NT jak i Windows 9x. Jest środowiskiem bezpiecznym. System plików NTFS gwarantuje możliwość zabezpieczania danych np. hasłem oraz ich szyfrowanie. Windows 2000 jak każdy produkt z pod znaku NT odznacza się wysoką stabilnością. W normalnych warunkach system nie ma prawa się zawiesić. W porównaniu z poprzednimi Windows, w tej wersji zastosowano jeszcze bardziej przejrzysty i czytelny interfejs. Wszystko rozmieszczone zostało w sposób przemyślany, a całość upiększona jest animowanymi menu. Jedynie mnogość dostępnych opcji wystraszyć może początkującego użytkownika. Niewątpliwie najważniejszą zaletą Windows 2000 Professional jest jego multimedialność, działająca w zgodzie ze stabilnością. Filmy, muzyka, a nawet gry komputerowe funkcjonują płynnie i bez najmniejszych komplikacji. Wyjątkiem mogą być starsze wersje gier, które z powodu przestarzałej technologii mogą nie działać prawidłowo. System wspiera wszystkie popularne formaty plików i standardy techniczne (np. USB). Windows 2000 w rękach doświadczonego użytkownika potrafi naprawdę wiele. Administrator, czyli profil główny, może ograniczyć dostęp innym osobom, korzystającym z komputera, do niemal każdego pliku, folderu czy dysku. Niestety ograniczeniem dla części użytkowników PC-ta mogą być dość wysokie wymagania sprzętowe. WIndows 2000 pracuje wprawdzie na słabszych komputerach (patrz niżej: wymagania sprzętowe), natomiast funkcjonalnie działa dopiero na znacznie szybszych maszynach. W dzisiejszych czasach jednak, sprzęt tanieje i akcesoria tej klasy co procesor 500 MHz to już nie taki duży wydatek. Niewątpliwie Windows 2000 Professional jest bardzo dobrym systemem operacyjnym. Bezpieczeństwo i stabilność idące w parze z funkcjonalnością oraz multimedialnością - to jego główne atuty.

System dobry do każdych zastosowań, Doskonale nadaje się do pracy jako serwer. Świetny także w biurze i w domu

Windows XP

System Windows XP to najnowsze dzieło Microsoftu. Powstał on w oparciu o doświadczenia tej znakomitej firmy. Stąd też jego nazwa (XP to skrót od Experience - z ang. doświadczenie). Jest on następcą Windows 2000 Professional opisywanego w poprzednim dziale. Różni się od niego jednak znacząco. W porównaniu z poprzednimi wersjami Windows, XP wyróżnia się znakomitym interfejsem, miłą kolorystyką i możliwością znaczącej modyfikacji wyglądu. Użytkowników, którzy korzystali ze starszych systemów operacyjnych może zaniepokoić zmiana panelu sterowania i miejsc innych ustawień. Cieszy jednak fakt iż Zarówno wygląd jak i miejsca katalogów ustawień można przywrócić tak, aby upodobniły się do np. Windows 98. Ciekawą możliwością również, jest wyłączenie niektórych zbędnych opcji wizualnych oraz dostosowanie systemu operacyjnego do najlepszej wydajności. Z pewnością zainteresuje to zwłaszcza posiadaczy słabszego sprzętu. Windows XP dostępny jest w dwóch wersjach: Professional oraz Home Edition. Oparte są one na tym samym, stabilnym jądrze Windows NT. Różnią się od siebie możliwościami w zakresie zabezpieczania danych. Najnowszy system operacyjny, podobnie jak jego porzednik, charakteryzuje się stabilnością (jeszcze doskonalszą niż Windows 2000), i bezpiecznym działaniem. Windows XP przy właściwym działaniu użytkownika, w trakcie błędu felernej aplikacji, nie ma prawa się zawiesić! Wysokie możliwośc szyfrowania danych dzięki systemowi plików NTFS, dają posiadaczowi komputera gwarancję prywatności. Wiele źródeł donosi iż Windows XP nie nadaje się do gier. Wbudowany DirectX 8.1 umożliwia doskonałą i funkcjonalną zabawę. Jądro systemu znakomicie sprawdza się do obsługi gier i multimediów. Niestety prawdą jednak jest że nieznaczna część (szczególnie starszych) gier nie zadziała na tym systemie. Rekąpensuje nam to skonstruowany przez Microsoft "tryb zgodności" dzięki któremu uruchomimy program w środowisku zbliżonym do Windows 95/98/Me/ czy 2000. WIndows Xp wyposażony został w najnowsze wersje Internet Explorer (6.0), Windows Media Player (8.0) oraz czasami kłopotliwą aplikację Windows Messanger. Podobnie jak w przypadku Windows 2000, system nie opiera się na DoSie lecz udosępnia go użytkownikowi w celu możliwości uruchomienia na komputerze starszych programów. Windows XP jest obecnie zdecydowanie najszybszym, najbardziej funkcjonalnym i bezpiecznym systemem operacyjnym dostępnym na rynku. Poważną przeszkodą jednak dla użytkowników PC ta mogą być wymagania sprzętowe. System staje się niezastąpiony dopiero na komputerze powyżej 700 MHz i 128 MB RAM.

System idealny dla każdego i do wszystkich zastosowań. Problemem mogą jedynie być wysokie wymagania sprzętowe.

Windows Vista

Kolejna kliencka wersja systemu operacyjnego Microsoft o nazwie Vista została wydana dla klientów korporacyjnych 30 listopada 2006, dla użytkowników indywidualnych 29 stycznia 2007. Windows Vista oferuje szczelniejsze mechanizmy zabezpieczające, wprowadzając między innymi kontrolę konta użytkownika w miejsce uruchamiania komputera z domyślnie ustawionym kontem administratora. Vista wprowadza również nowy interfejs użytkownika o nazwie Aero, szereg nowych aplikacji (takich jak Windows Calendar, Windows DVD Maker oraz kilka nowych gier, w tym szachy, Mahjong i Purble Place), przekonstruowaną i odporniejszą wersję programu Internet Explorer i bardziej intuicyjny w obsłudze Windows Media Player. Wprowadzono również sporo zmian w architekturze systemu. Wersje systemu dla klientów korporacyjnych to Windows Vista Business i Windows Vista Enterprise. Użytkownicy domowi mają do wyboru Windows Vista Home Basic i Windows Vista Home Premium. Edycją łączącą w sobie cechy obydwu trendów jest Windows Vista Ultimate. 18 marca 2008 wyszedł dodatek Service Pack 1 do Windows Vista, a jego polskojęzyczna wersja miała premierę 15 kwietnia 2008.

Windows Server 2008

doświadczenia technologiczne i związane z bezpieczeństwem, które zebrano podczas prac nad Windows Vista, system jest również bardziej modularny niż jego poprzednik z roku 2003.

Windows Server 2008 posiada to samo jądro co Windows Vista i około 50% wspólnego kodu. Co więcej, w wydaniu RTM pokazuje się w informacjach systemu że jest to wersja Service Pack 1. Windows Vista oraz Windows Server 2008 są aktualizowane tymi samymi "łatkami", a nawet tymi samymi pakietami Service Pack.

Windows Home Server

Nowy produkt koncernu Microsoft przeznaczony do małych sieci domowych. Został stworzony na jądrze systemu Windows 2003 serwer. Znajduje on zastosowanie w małych sieciach domowych tworzonych z różnych urządzeń multimedialnych dzięki czemu możliwe jest między innymi współdzielenie dostępu do Internetu, zautomatyzowane wykonywanie kopii bezpieczeństwa, czy strumieniowe udostępnianie treści multimedialnych. Komputer z zainstalowanym Windows Home Server może służyć także jako serwer plików. Możliwy jest także dostęp do treści multimedialnych poprzez Internet.

Windows 7

Następne po Viscie wydanie Windows ma nie mieć własnej nazwy, a być oznaczone numerem 7, podobnie jak wersje do NT 4.0, choć we wcześniejszych latach pojawiała się wersja nazwy kodowej Blackcomb i Vienna. Microsoft zapowiedział premierę systemu na 22 października a w chwili obecnej oficjalnie dostępna jest wersja RTM z numerem kompilacji 7600.

Co po siódemce?

Microsoft rozpoczął prace nad systemem operacyjnym, który ma stać się następcą produktów linii Windows. Istnieją pogłoski, że produkt będzie współpracował lepiej z rozwiązaniami wielordzeniowymi oraz wykorzystywał niedostępne jeszcze narzędzia deweloperskie [2].

Rodzinę Windows zastąpi w przyszłości system zbudowany na jądrze "Singularity" (osobliwość) pod nazwą Midori. Jest to na razie projekt nowego systemu operacyjnego w eksperymentalnej fazie badań prowadzonych przez Microsoft.

Systemy operacyjne Windows

Strona 1 z 8

Systemy operacyjne Windows

System operacyjny jest to oprogramowanie, które pełni w komputerze bardzo istotną rolę. Pod względem informatycznym jego zadaniem jest zarządzanie zasobami komputera, czyli sprzętem, w jaki wyposażony jest pecet oraz aplikacjami uruchamianymi przez użytkownika. To właśnie system operacyjny kontroluje i przypisuje pamięć operacyjną (RAM) dla programów, decyduje o przydziale im procesora, steruje urządzeniami wejścia/wyjścia. Zarządza także plikami, a także powszechnie już ustanawia połączenia sieciowe. Z punktu widzenia użytkownika komputera system operacyjny pomaga mu komunikować się ze sprzętem oraz staje się środowiskiem, w którym uruchamia on potrzebne aplikacje. System operacyjny staje się więc pośrednikiem między użytkownikiem, a sprzętem komputerowym, czyli można powiedzieć, że udostępnia aplikacjom maszynę wirtualną. Od dość dawna ważną cechą systemów operacyjnych jest tzw. graficzny interfejs użytkownika, który poprzez wykorzystanie grafiki ułatwia użytkownikowi korzystanie z komputera. Przyjmuję się podział na trzy główne elementy budowy systemu operacyjnego:

jądro - jest to warstwa odpowiedzialna za wykonywanie podstawowych zadań systemu operacyjnego;

powłoka – jest to specjalny program służący do komunikacji użytkownika z systemem operacyjnym;

system plików – jest to warstwa odpowiedzialna za sposób organizacji danych na nośniku.

Warstwy systemu operacyjnego.

W każdym systemie operacyjnym występują mniej lub bardziej wyodrębnione warstwy składające się na architekturę systemu. W ogólnym modelu systemu operacyjnego można wyszczególnić następujące warstwy przypisując im wyszczególnione zadania: